ДЗЕЙНАСЦЬ ГУБЕРНАТАРАЎ У СФЕРЫ РАЗВІЦЦЯ АДУКАЦЫІ І КУЛЬТУРЫ БЕЛАРУСКІХ ГУБЕРНЯЎ У 1864 – 1914 гг.
##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
Анатацыя
У артыкуле паказана дзейнасць губернатараў Віленскай, Гродзенскай, Мінскай, Віцебскай і Магілёўскай губерняў у сферы развіцця адукацыі, тэатра і навуковых даследаванняў на працягу 1864–1914 гг. Прыведзены ацэнкі, прапановы, перапіска губернатараў па адпаведных пытаннях і вынікі гэтых дзеянняў. Адлюстроўваюцца матывы і дасягненні дзейнасці: станоўчыя і адмоўныя бакі. Адзначаецца, што начальнікі губерняў не толькі рэалізоўвалі распараджэнні вышэйшага кіраўніцтва, але і самі прымалі рашэнні, якія ўплывалі на культурнае развіццё губерні. Разам з тым губернатарскія ініцыятывы нярэдка замаруджваліся ці ўвогуле адмаўляліся з боку вышэйшага начальства па фінансавых ці іншых прычынах. Губернатары садзейнічалі падняццю культурна-адукацыйнага ўзроўню насельніцтва беларускіх губерняў, але без уліку яго этна-лінгвістычных асаблівасцяў – у рамках палітыкі русіфікацыі.
##plugins.themes.bootstrap3.article.details##
Гэты твор даступны па ліцэнзіі Creative Commons «Attribution» («Атрыбуцыя») 4.0 Сусветная.
Бібліяграфічныя спасылкі
Вернер, И. Л. На губернаторском посту (о деятельности Павла Яковлевича Ростовцева по управлению Витебской губернией в 1869–1880 гг.) / И. Л. Вернер // Архіварыус: зб. навук. паведамл. і арт. / рэдкал.: Ю. М. Бохан [і інш.]. – Мінск : НГАБ, 2007. – Вып. 5. – С. 175–187.
Шимукенус, М. В. Могилевские губернаторы 1772–1917 гг. / М. В. Шимукенус // Архиварыус: зб. навук. паведамл. і арт. / рэдкал.: Ю.М. Бохан [і інш.]. – Мінск : НГАБ, 2008. – Вып. 6. – С. 212–221.
Афанасьева, Т. Ю. Гродненские губернаторы (1801–1917 гг.): документально-биографические очерки / Т. Ю. Афанасьева, Р. Ф. Горячева, В. В. Швед. – Гродно : Гродненская тип., 2007. – 166, [1] с.
Минские губернаторы, вице-губернаторы и губернские предводители дворянства (1793–1917): биографический справочник / сост. Ю. Н. Снапковский ; редкол.: В. И. Адамушко [и др.]. – Минск : Беларусь, 2016. – 398, [2] с.
Бригадин, П. И. Минские губернаторы: история власти / П. И. Бригадин, А. М. Лукашевич. – Минск : ГИУСТ БГУ, 2009. – 351 с.
Свод законов Российской империи: изд. 1857 г.: в 16 т. – СПб., 1857. – Т. 2, ч. 1 : Общее губернское учреждение. – 1474 с.
Грамадска-палітычнае жыццё ў Беларусі, 1772 – 1917 гг. / А. У. Унучак [і інш.] ; рэдкал.: В. В. Даніловіч (гал. рэд.) [і інш.] ; Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі. – Мінск : Беларус. навука, 2018. – 572, [1] с.
Общий наказ гражданским губернаторам: именной указ Сенату, 3 июня 1837 г., № 10303 // Полное собрание законов Российской империи. Собр. 2 : в 55 т. – СПб., 1838. – Т. 12: Отд. 1. – С. 361–439.
Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі ў Гродна (НГАБ у Гродна). – Ф. 1. Воп. 6. Спр. 463.
Снапкоўская, С. В. Адукацыйная палiтыка i школа на Беларусi ў канцы XIX – пачатку XX стст. / С. В. Снапкоўская. – Мінск : НІА, 1998. – 191 с.
Нацыянальны гістарычны архіў Беларусі (НГАБ). – Ф. 2001. Воп. 1. Спр. 981.
Опыт описания Могилёвской губернии в историческом, физико-географическом, этнографическом, промышленном, сельскохозяйственном, лесном, учебном, медицинском и статистическом отношениях, с двумя картами губернии и 17 резанными на дереве гравюрами видов и типов: в 3 кн. / сост. по программе и под ред. А. С. Дембовецкого. – Могилев на Днепре : Тип. губерн. правления, 1882–1884. – Кн. 2. – 1884. – [6], 1000, [2] с.
Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Соврем. шк.: Экоперспектива, 2007–2011. – Т. 4: Беларусь у складзе Расійскай імперыі (канец XVIII – пачатак XX стст.) / М. Біч [і інш.]. – 2007. – 519 с.
Памятная книжка Виленского учебного округа на 1874 год. – Вильна : Тип. А. Г. Сыркина. – 1874. – ХVІІI, 681 с.
Ляхоўскі, У. В. Школьная адукацыя ў Беларусі падчас нямецкай акупацыі (1915–1918 г.) / У. В. Ляхоўскі. – Вільня [Вільнюс] : Ін-т беларусістыкі; Беласток, Бел. гіст. тав-ва, 2010. – 340 с.
Памятная книжка Виленского учебного округа на 1895–1896 учебный год, [ч. 1]. – Вильна : Тип. А. Г. Сыркина. – 1896. – VI, 163 с.
Асвета і педагагічная думка ў Беларусі: са старажытных часоў да 1917 г. / М. М. Абраменка [і інш.]; рэдкал.: М. А. Лазарук (адк. рэд.) [і інш.]. – Мінск: Нар. асвета, 1985. – 462, [1] с.
НГАБ. – Ф. 295. Воп. 1. Спр. 8306.
Однодневная перепись начальных школ в Империи, произведенная 18 января 1911 года / Министерство народного просвещения. Вып. 8 (10): Виленский учебный округ. Губернии: Виленская, Витебская, Гродненская, Ковенская, Минская и Могилевская: [в 2 ч.]. – Тип. Тов-ва «Екатерингофское печатное дело», 1914. – [2], 26, 133, [1] с.
НГАБ. – Ф. 1430. Воп. 1. Спр. 38614.
Моторова, Н. С. Деятельность органов городского самоуправления на территории Беларуси в социальной сфере (1875–1914 гг.) : дис. ... канд. ист. наук : 07.00.02 / Н. С. Моторова. – Минск, 2010. – 156 л.
Свод высочайших отметок по всеподданнейшим отчетам генерал-губернаторов, губернаторов, военных губернаторов и градоначальников за 1893 год. – СПб. : Гос. тип., 1895. – XXXIX, 117 c.
Самусік, А. Магілёўскае рэальнае вучылішча / А. Самусік // Энцыкл. гіст. Беларусі : у 6 т. / Беларус. Энцыкл. ; рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск, 1999. – Т. 5. – С. 15.
НГАБ. – Ф. 2001. Воп. 1. Спр. 1187.
Сидоренко, Б. И. Могилевский губернатор Александр Станиславович Дембовецкий и его время / Б. И. Сидоренко. – Могилев : АмелияПринт, 2012. – 250 с.
Миронов, Б. Н. Российская империя: от традиции к модерну : в 3 т. / Б. Н. Миронов. – СПб. : Дмитрий Буланин, 2014. – Т. 1. – 896 с.
Майков, П. М. Панютин, Степан Феодорович / П. М. Майков // Русский биографический словарь : в 25 т. – СПб. – М., 1896–1918. – Т. 13: Павел, преподобный – Петр (Илейка). – 1902. – С. 293–296.
Навукова-даведачная бібліятэка Расійскага дзяржаўнага гістарычнага архіва. – Папка 87673. Всеподданнейший отчет виленскаго губернатора за 1885 г. – 14 арк.
Romanowski, A. Pozytywizm na Litwie: polskie życie kulturalne na ziemlach litewsko-białoruskoinflanckich w latach 1864–1904 / A. Romanowski. – Kraków : Universitas, 2003. – 485, [92] s.
Расійскі дзяржаўны гістарычны архіў (РДГА). – Ф. 1284. Воп. 223. 1884 г. Спр. 38.
Свод высочайших отметок по всеподданнейшим отчетам генерал-губернаторов, губернаторов, начальников областей и градоначальников за 1881–1890 гг. – СПб.: Гос. тип., 1893. – [2], IV, VIII, 522 с.
РДГА. – Ф. 1284. Воп. 194. 1902 г. Спр. 62.
Jurkowski, R. Kowieński marszałek, grodzieński gubernator: kresowe początki kariery politycznej Piotra Stołypina (1889–1903) / R. Jurkowski. – Olsztyn : Wydawnictwo UWM, 2015. – 615, [1] s.
НГАБ. – Ф. 2001. Воп. 1. Спр. 976.
Кучеренко, В. Н. Культура Витебска конца ХІХ – начала ХХ в.: Витебский городской Ростовцевский театр (1873–1917 гг.) / В. Н. Кучеренко // Искусство и культура. – 2012. – № 1 (5). – С. 68–74.
Памятная книжка Минской губернии на 1891 год. – Минск : Типо-лит. Б. Н. Соломонова, 1890. – XLVI, 240, 128 с.
Беларусы : у 8 т. / НАН Беларусі, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору. – Мінск : Беларус. навука, 1995–2012. – Т. 3: Гісторыя этналагічнага вывучэння / В. К. Бандарчык. – 1999. – 365 с.
Корсак, О. В. Статистические комитеты белорусских губерний: создание, структура, деятельность (1835–1917 гг.) : дис. ... канд. ист. наук : 07.00.02 / О. В. Корсак. – Минск, 2017. – 217 л.
Памятная книжка Минской губернии 1878 года. – Минск : Тип. губерн. правл., 1878. – Ч. 2. – 122, 114 с.
Список землевладельцев Минской губернии за 1876 год. – Минск : Минск. губерн. стат. ком., 1877. – [2], XXIII, 185, [2] с.
НГАБ. – Ф. 1430. Воп. 1. Спр. 53047.
Осоргин, М. М. Воспоминания, или Что я слышал, что я видел и что я делал в течение всей моей жизни, 1861–1920 / М. М. Осоргин. – М. : Росс. Фонд Культуры [и др.], 2009. – 999 с.