«ПОМНІК» ГАРАЦЫЯ ЯК ФЕНОМЕН БЕЛАРУСКАЙ ЛІТАРАТУРЫ
##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
Анатацыя
Ода Гарацыя (65–8 гг. да н.э.) «Да Мельпамены» (Ad Melpomĕnem) у гісторыі беларускай літаратуры – з’ява адначасова знаёмая і ў той жа час недастаткова даследаваная, дагэтуль прадстаўляе інтарэс для літаратуразнаўцаў. Гэты твор Гарацыя даў пачатак новаму паэтычнаму жанру – «помніку», у якім аўтар часткова бэрэ за аснову кампазіцыю оды Гарацыя і яе першы радок «Exegi monumentum aere perennius», апавядае пра свае заслугі перад паэзіяй і новаўвядзенні, якія павінны захавацца ў нашчадкаў і абессмяроціць яго імя. Але сярод іншых вершаў-«Помнікаў» у рымскай літаратуры, менавіта ода Гарацыя валодае аўтарскім індывідуалізмам і асэнсаваннем сваёй «асабістай» паэтычнай бессмяротнасці, у ім распрацоўваецца матыў спаборніцтва паэтычнага «Помніка» з гістарычным (піраміды) і прыродным (стыхіі) часам, з вечнасцю. Гэты матыў стаў агульным месцам многіх «Помнікаў», прычым кожны наступны варыянт гэтай жанравай формы пачынае канкурыраваць з папярэднім, а, значыць, апасродкавана, – і з Гарацыем. Даследуюцца творы М. Багдановіча «Памятнік», У. Жылкі «Прыкладзіны», А. Хадановіча «Да Мельпамены», «Насьледаванне Гарацыю», С. Мінскевіча «Помнік з гукавым афармоленнем», А. Міцкевіча «Exegi munimentum aere perennius…», А.Ф. Брыля «Да Мельпамены». Адзначаецца, што айчынныя паэты звяртаюцца да «Помніка» Гарацыя, ствараюць пераклады, пераклады-пералажэнні, пералажэнні-пародыі, што ў беларускім кантэксце тэма «Помніка» набывае спецыфічныя нацыянальныя характарыстыкі.
##plugins.themes.bootstrap3.article.details##
Гэты твор даступны па ліцэнзіі Creative Commons «Attribution» («Атрыбуцыя») 4.0 Сусветная.
Бібліяграфічныя спасылкі
Баршчэўскі, Л. Літаратура ад старажытнасці да пачатку эпохі рамантызму : папуляр. нарысы / Л. Баршчэўскі. – Мінск : Сэр-Віт, 2003. – 512 с.
Баршчэўскі, Л. Літаратура Стражытнага Рыма / Л. Баршчэўскі // Роднае слова. – № 9. – 1995. – С. 100–115.
Баршчэўскі, Л. У Бадлеравым абліччы / Л. Баршчэўскі // ARCHE. – № 3 (2003). – 2002. – С. 75–80.
Барысюк, Т. П. Пошукі бессмяротнасці ў паэзіі І. Бродскага і У. Караткевіча / Т. П. Барысюк // «Мова – Літаратура – Культура» : матэрыялы VI Міжнар. навук. канф., Мінск, 28–29 кастр. 2010 г. – Мінск : БДУ, 2010. – С. 196–200.
Беларуская літаратура і свет: ад эпохі рамантызму да нашых дзён: выбраныя тэксты для чытання і аналізу / уклад. Л. Баршчэўскі. – Мінск, Радыёла-плюс, 2006. – 496 с.
Брыль, А. Ф. Квінт Гарацый Флак. Легкадумны заўсёды я. Выбраныя оды / А.Ф. Брыль. – Рэжым доступа: http://prajdzisvet.org/kit/108-liehkadumny-zausiody-ja.html. – Дата доступа: 20.04.2015.
Вергилий. Буколики. Георгики. Энеида / пер. С. Шервинского и С. Ошерова. – М. : Худ. лит-ра, 1971. – 418 с.
Галасы з-за небакраю: анталогія паэзіі свету ў беларускіх перакладах XX ст. / склад. М. Скобла ; уступны артыкул Е. Лявонавай, навук. рэд. Л. Баршчэўскі. – Мінск : Лімарыус, 2008. – 896 с.
Гарацый. Ода II, 20; Ода III, 30 / пер. А. Хадановіча і С. Карчыцкага // Annus Albaruthenicus-2001. – Крынкі, 2001.
Герцык, А. В. Вывучэнне «Іліяды» Гамера і лірыкі Гарацыя ў X класе / А. В. Герцык. – Беларуская мова і літаратура. – № 1. – 1998. – С. 60–68.
Гораций Флакк К. Оды, эподы, сатиры, послания / пер. под ред. М. Л. Гаспарова. – М. : Худ. лит-ра, 1970. – 470 с.
Жылка, Ул. Выбраныя творы / укладанне, прадмовы і камент. М. Скоблы. – Мінск : Беларускі кнігазбор, 1998. – 358 с.
Казыра, Л. Перакладчыцкая спадчына Максіма Багдановіча // М. Багдановіч. Поўны збор твораў : у 3 т. Вершы, паэмы, пераклады, наследаванні, чарнавыя накіды. – Мінск : Навука і тэхніка, 1991.– Т. 1.– С. 540–563.
Катулл. Тибулл. Проперций / Катулл, Тибулл, Проперций. – М. : Худ. лит-ра, 1963. – 454 c.
Лебядзевіч, Дз. Антычная рэцэпцыя ў паэзіі Адама Міцкевіча і Яна Чачота (на матэрыяле беларускіх перакладаў) / Дз. Лебядзевіч. – Рэжым доступа: http://www.elib.grsu.by. – Дата доступа 16.07.2015.
Лебядзевіч, Дз.М. Антычныя традыцыі ў беларускай літаратуры ХІХ – пач. ХХ стагоддзя / Дз.М. Лебядзевіч. – Брэст, 1997. – 24 с.
Мартысевіч, М. «Антычны код» сучаснага беларускага верша / М. Мартысевіч // Роднае слова. – 2008. – №5. – С. 7–11.
Овидий. Собрание сочинений / Овидий. – СПб.: Студиа Биографика, 1994. – Т. II. – 528 с.
Рагойша, В.П. Тэорыя літаратуры ў тэрмінах: дапаможнік / В.П. Рагойша. – Мінск : Бел. энцыкл., 2001. – 384 с.
Расстраляная літаратура: творы беларускіх пісьменнікаў, загубленых карнымі органамі бальшавіцкай улады / уклад. Л. Савік, М. Скоблы, К. Цвіркі, прадм. А. Сідарэвіча, камент. М. Скоблы, К. Цвіркі. – Мінск : Кнігазбор, 2008. – С. 456.
Філаматы і філарэты : зб. / уклад., пер. польскамоўных твораў, прадм., біяграфічныя даведкі пра аўтараў і каментарыі К. Цвіркі. – Мінск : Беларускі кнігазбор, 1998. – 400 с.
Хадановіч, А. «Засьпетыя на Гарацым. Тры стратэгіі будаўніцтва «Помнікаў» (Пушкін, Міцкевіч, Бадлер ды іншыя)» / А. Хадановіч // Arche-Skaryna. – 2001. – № 3 (17). – С. 73–84.
Хадановіч, А. Насьледванне Гарацыю // А. Хадановіч. Ноч салідарнасці // Крыніца. – 1998. – № 10. – С. 38–43.
Хадановіч, А. Разам з пылам: калекцыя перакладаў / А. Хадановіч. – Мінск : Кнігазбор, 2013. – 200 с.
Хадановіч, А. Эпоха Вялікай Рэтардацыі, альбо Беларуская паэзія заўтра / А. Хадановіч // Анталёгія сучаснага беларускага мысьленьня. – СПб. : Невский простор, – 2003. – 496 с.
Чабан, Т. Космас «Вянка». Літаратурны каментарый да «Вянка» Максіма Багдановіча // Багдановіч М. Поўны збор твораў : у 3 т. Вершы, паэмы, пераклады, наследаванні, чарнавыя накіды.– Мінск : Навука і тэхніка, 1991. – Т. 1.– С. 463–518.