THE ETHNIC COMMUNITIES OF BELARUS IN 1991–2017 YEARS: THE BELARUSIAN HISTORIOGRAPHY
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
The process of forming the Belarusian historiography, dedicated to the history of ethnic communities in the Republic of Belarus in 1991-2017, is shown in the article. The main directions in the study of the problem are determined, the subjects of research within each direction are analyzed. The most studied aspects of the theme were the history of the Polish and Jewish ethnic communities of Belarus in the post-Soviet period, the development of education of ethnic minorities, the history of ethnic communities in Grodno region. It was shown that within the comparative direction the researchers had revealed the peculiarities of the realization of the legally established rights of ethnic minorities to preserve their cultural identity, the typology and periodization of socio-political life and cultural activity of ethnic communities were also proposed. It is concluded that the research works whose subject was the activity of public associations of ethnic communities were dominated in the historiography, while at the same time there was a lack of works on the history of the art of ethnic communities, the history of Poles, Ukrainians and Jews of Belarus in the end of XX – beginning of XXI centuries on Belarusian and Russian languages.
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
References
Пушкін, І.А. Нацыянальныя супольнасці Беларусі: грамадска-палітычная і культурна-асветніцкая дзейнасць (1990–2005 гг.) / І.А. Пушкін. – Магілёў, 2007. – 203 с.
Пушкін, І.А. Дзейнасць нацыянальных меншасцей Беларусі (1990–2005 гг.) у айчыннай гістарыяграфіі / І.А.Пушкін // Гістарыяграфія гісторыі Беларусі, новай і навейшай гісторыі краін Еўропы і ЗША : матэрыялы Рэсп. навук.-тэарэт. канф., Мінск, 28 сак. 2008 г. : у 2 ч. / Бел. дзярж. пед. ун-т ; рэдкал.: А.І. Андрала [і інш.]. – Мінск, 2008. – Ч. 2. Гістарыяграфія новай і навейшай гісторыі краін Еўропы і ЗША: даследаванні, праблемы, пошукі. – С. 151–152.
Нацыянальны сегмент грамадзянскай супольнасці Рэспублікі Беларусь / І.А. Пушкін [і інш.] ; М-ва адукацыі Рэсп. Беларусь, Магіл. дзярж. ун-т харчавання. – Магілёў : МДУХ, 2015. – 335 с.
Улейчик, Н.Л. Национальное образование этнических меньшинств в Беларуси в 90-е гг. ХХ в. в отечественной историографии / Н.Л. Улейчик // Гістарыяграфія гісторыі Беларусі, новай і навейшай гісторыі краін Еўропы і ЗША : матэрыялы рэсп. нав.-тэарэт. канф., Мінск, 28 сак. 2008 г. : у 2 ч. / Беларус. дзярж. пед. ун-т ; рэд. А.І. Андарала [і інш.]. – Мінск. 2008. – Ч. 2. Гістарыяграфія новай і навейшай гісторыі краін Еўропы і ЗША : даследаванні, праблемы, пошукі. – С. 146–148.
Улейчик, Н.Л. Польское образование в Беларуси в 90-е годы ХХ – начале ХХІ вв. в белорусской историографии / Н.Л. Улейчик // История Польши в историографической традиции ХІХ – начале ХХ вв. : материалы междунар. науч. конф., Гродно, 29–30 октября 2009 г. / Гродн. гос. ун-т ; под общ. ред. Т.Т. Кручковского. – Гродно, 2011. – С. 231–236.
Макрушыч, А.М. Культурна-асветніцкая дзейнасць этнічных супольнасцяў у Рэспубліцы Беларусь (1991–2004 гг.) : дыс. … канд. гіст. навук : 07.00.02 / А.М. Макрушыч. – Гродна, 2012. – 138 л.
Левяш, И. Русские в Беларуси: дома или в гостях? / И. Левяш // Социс. – 1994. – № 8–9. – С. 139–142.
Каспяровіч, Г.І. Рускія ў Беларусі (дэмаграфічны аспект) / Г.І. Каспяровіч // Нацыянальная палiтыка i мiжнацыянальныя адносiны на Беларусi ў XX ст. : зб. навук. арт. / Беларус. дзярж. пед. ун-т iмя М. Танка, Фонд фундамент. даслед. Рэсп. Беларусь ; пад агул. рэд. А.М. Мацко, М.К. Сакалова. – Мінск, 1997. – С. 67–81.
Смаленчук, А. Рускія ў Беларусі [Электронны рэсурс] / А. Смаленчук // Kamunikat : Беларуская Інтернэт-бібліятэка. – Рэжым доступа: http://www.kamunikat.org. – Дата доступа: 31.10.2010.
Русские в Беларуси / сост. А.Н. Андреев. – Минск : Макбел, 2010. – 255 с.: ил.
Gumennik, M. Polskie odrodżenie narodowe na Białorusi w latach 1988–1998 / M. Gumennik // Шлях да ўзаемнасці : матэрыялы Дзесятай Міжнар. навук. канф., Гродна-Мір, 24–25 кастр. 2002 г. : у 2 ч. / Кам. па справах рэлігій і нацыянальнасцей пры Савеце Міністраў Рэсп. Беларусь [і інш.] ; пад рэд. С. Мусіенкі, І. Крэня. – Гродна, 2004. – Ч. 2. – C. 288–294.
Kryczyń, T. Działalność zjednoczenia społecznego «Polska Macierz szkolna» na rzeсz promocji kultury na Białorusi / T. Kryczyń // Шлях да ўзаемнасці : матэрыялы Дзесятай Міжнар. навук. канф., Гродна-Мір, 24–25 кастр. 2002 г. / Гродз. дзярж. ун-т ; пад рэд. С. Мусіенка. – Гродна, 2004. – Ч. 1. – С. 165–172.
Лин, Д. Поляки в Беларуси: демографический очерк / Д. Лин, А. Парахневич // Шлях да ўзаемнасці : матэрыялы XIV Міжнар. навук. канф., Гродна, 26–27 кастр. 2006 г. / Гродз. дзярж. ун-т ; пад рэд. С. Мусіенкі, І. Крэня – Гродна, 2007. – С. 320–324.
Макрушыч, А.М. Культурнае жыццё польскай этнічнай супольнасці ў Беларусі ў канцы ХХ – пачатку ХХ стст. / А.М. Макрушыч // Шлях да ўзаемнасці : матэрыялы XX міжнар. навук. канф., Гродна, 23–24 кастр. 2014 г. / рэдкал.: Я. Панькоў [і інш.]. – Мінск : БудМедыяПраект, 2015. – С. 312–316.
Дорняк, И.И. Белорусско-польское экономическое и культурное сотрудничество в 1991–2004 гг. : дис. … канд. ист. наук : 07.00.02 / И.И. Дорняк. – Гродно, 2010. – 160 л.
Gawin, Т. Polskie odrodzenie na Białorusi 1988–2005 / Т. Gawin / Wysza Szkoła Administracji Publicznej im. S. Staszica. – Bialystok, 2010. – 406 s.
Этнічныя супольнасці ў Беларусі : гісторыя і сучаснасць : матэрыялы навук. канф., Мінск, 6–7 снеж. 2001 г. / Ін-т гісторыі НАН Беларусі ; рэдкал.: У.І. Навіцкі (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск, 2001. – 387 с.
Калюжна, Г.Я. Діяльність білоруського громадського об’еднання украінців «Ватра» по відроджэнню і збереженню мові, культуры і народноі творчості украінців Білорусі / Г.Я. Калюжна // Беларусь–Украіна: гістарычны вопыт узаемаадносін : матэрыялы Міжнар. навук. канф., Мінск, 18–19 сак. 2003 г. / Ін-т гісторыі НАН Беларусі [і інш.] ; рэдкал.: У.І. Навіцкі (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск, 2004. – С. 387–393.
Юрчак, Д.В. Беларусь – Украина: 20 лет межгосударственных отношений / Д.В. Юрчак. – Витебск : ВГУ, 2009. – 279 с.
Иоффе Э. Деятельность Белорусского объединения еврейских организаций и общин по укреплению национального согласия / Э. Иоффе // Технология политики. Гражданское и национальное согласие – первооснова консолидации белорусского общества : материалы Междунар. науч. конф., Минск, 8–9 февр. 1995 г. / редкол.: В.А. Бобков [и др.]. – Минск : Право и экономика, 1995. – С. 259–264.
Іофе, Э. Яўрэі на Беларусі / Э. Іофе // Роднае слова. – 2005. – № 1. – С. 97–100.
Бурая, Н.В. Напрамкі дзейнасці яўрэйскіх арганізацый Беларусі на сучасным этапе развіцця / Н.В. Бурая // Этносоциальные и конфессиональные процессы в современном обществе : материалы Междунар. науч. конф., Гродно, 8–9 дек. 2005 г. / Ком. по делам религий и национальностей при Совете Министров Респ. Беларусь [и др.] ; отв. ред. М.А. Можейко. – Гродно, 2006. – С.191–193.
Гальперын, А. Стан і тэндэнцыі развіцця яўрэйскай адукацыі (Беларусь у кантэксце дзяржаў былога СССР) / А. Гальперын // Беларусіка=Albaruthenica / Міжнар. асац. беларусістаў, Нац. навук.-асвет. цэнтр імя Ф. Скарыны ; рэд. В. Рагойша [і інш.]. – Мінск : Навука і тэхніка, 1995. – Кн. 4 : Яўрэйская культура Беларусі і яе ўзаемадзеянне з беларускай і іншымі культурамі. – С. 157–159.
Іофе, Э.Р. Пачатак адраджэння яўрэйскай вышэйшай адукацыi ў Рэспублiцы Беларусь [Электронный ресурс] / Э.Р. Іофе // Материалы по еврейской истории на русском и белорусском языках. – Режим доступа: http://alexandersimoukov.narod.ru/jewhistory.htm. – Дата доступа: 11.08.2011.
Розенблат, Е. Динамика численности и расселения белорусских евреев в ХХ в. / Е. Розенблат, И. Еленская // Demoskop weekly [Электронная версия бюллетеня «Население и общество»]. – 2003. – № 105–106. – Режим доступа: http://demoscope.ru/weekly/2003/0105/analit03.php. – Дата доступа: 11.12.2008.
Иоффе, Э. Джойнт в Беларуси / Э. Иоффе, Б. Мельцер. – Минск : Мэджик Бук, 1999. – 94 с.
Лыч, Л.М. Яўрэйская культура Беларусі – яе агульны духоўны набытак / Л.М. Лыч. – Мінск, 2012. – 121 с.
Рагимов, А.Н. Миграции и особенности адаптации этнических групп народов Кавказа в Республике Беларусь в конце XX–начале XXI вв. : автореф. дис. … канд. ист. наук: 07.00.07 / А.Н. Рагимов ; Ин-т искусствоведения, этнографии и фольклора им. К. Крапивы НАН Беларуси. – Минск, 2009. – 24 с.
Ганбаров, Б.А. Азербайджанская диаспора в Республике Беларусь : организационная структура, социально- экономическое положение и основные направления деятельности (1989–2013 гг.) / Б.А. Ганбаров. – Минск, 2014. – 291 с.
Аветян, Н.С. Армянская диаспора в Республике Беларусь. Социокультурные и социодемографические характеристики / Н.С. Аветян. – Saarbruchen : LAP LAMBERT Academic Publishing, 2015. – 165 с.
Аветян, Н.С. Особенности социокультурной адаптации армянской национальной диаспоры и ее интеграции в белорусское общество / Н.С. Аветян // Весн. Гродз. дзярж. ун-та імя Янкі Купалы. Сер. 1, Гісторыя. Філасофія. Паліталогія. Сацыялогія. – 2016. – Т. 6, № 3. – С. 108–116.
Нацыянальная адукацыя : тэмат. зб. навук. прац. Шостай Міжнар. навук. канф., Брэст, 1–3 крас. 1998 г. / Міжнар. акадэмія вывучэння нац. меншасцяў ; нав. рэд. С.А.Яцкевіч. – Брэст, 1998. – Кн. IX. Адукацыя дыяспар. – 118 с.
Канапацкі, І. Татары-мусульмане ў Беларусі / І. Канапацкі // Беларус. гіст. часопіс. – 2004. – № 7. – С. 40–46.
Канапацкі, І. З гісторыі мусульманскай адукацыі татараў у Беларусі / І. Канапацкі // Гісторыя: праблемы выкладання. – 2005. – № 6. – С. 3–8.
Канапацкая, З.И. Положение татар-мусульман в Беларуси в XX ― нач. XXI в.: национально-религиозное возрождение / З И. Канапацкая // Культура мира среди религий : доклады Междунар. науч. конф., Минск, 30 нояб. 2015 г. / под ред. А.М. Можейко. – Минск : БГУКИ, 2016. – С. 101―105.
Лыч, Л. Татары Беларусі на пераломах сацыяльна-палітычных эпох (ХХ – пачатак ХХІ ст.) / Л. Лыч. – Мінск : Кнігазбор, 2007. – 76 с.
Чаквин, И.В. Цыгане в Беларуси. Особенности этнокультурной адаптации и социокультурной интеграции / Чаквин И.В., Бартош О.Э. // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі : зб. арт. / НАН Беларусі, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы. – Мінск. – 2008. – Вып. 4. – С. 448–454.
Внуковіч, Ю.І. Літоўская этнічная група Рэспублікі Беларусь : аўтарэф. дыс.… канд. гiст. навук : 07.00.07 / Ю.I. Внуковiч ; Iн-т маст-ва, этнаграфii i фальклору iм. К. Крапiвы НАН Беларусi. – Мiнск, 2008. – 20 с.
Пушкін, І.А. Грамадскія аб’яднанні балтамоўнага насельніцтва ў навейшай гісторыі Беларусі / І.А. Пушкін // История. Философия. Политика. Право : науч. тр. препод. гум. дисц. / Могил. гос. ун-т продовольствия. – Могилев, 2011–2013. – Вып. 3. – С. 97–102.
Тен, С.И. Корейцы Беларуси : истоки, традиции, современность : научно-популярный очерк / С.И. Тен ; ред. С.А. Яцкевич. – Минск, 1997. – 80 с.
Горбач, Т. К вопросу о судьбах немцев Беларуси : возрождение немецкой культуры (90-е гг. ХХ в.). / Т. Горбач // Беларусіка – 22. Нацыянальныя пытанні : матэрыялы III міжнар. кангрэсу беларусістаў «Беларуская культура ў дыялогу цывілізацый», Мінск, 21–25 мая, 4–7 снежня 2000 г. – Мінск, 2001. – С. 159–163.
Нацыянальная палiтыка i мiжнацыянальныя адносiны на Беларусi ў XX ст. : зб. навук. арт. / Беларус. дзярж. пед. ун-т iмя М. Танка, Фонд фундамент. даслед. Рэсп. Беларусь ; пад агул. рэд. А.М. Мацко, М.К. Сакалова. – Мінск, 1997. – 170 с.
Нацыянальная адукацыя : гісторыя, сучаснасць, перспектывы : тэмат. зб. матэрыялаў Міжнар. навук.-практ. канф., Брэст, 3–4 крас. 1995 г. / Брэсц. аб’яднанне рэгіян. арг-цыі «Згуртаванне беларусаў свету «Бацькаўшчына»» ; навук. рэд. С.А. Яцкевіч. – Брэст, 1995. – Зб. 1. – 55 с.
Нацыянальная адукацыя : матэрыялы Міжнар. навук. канф., Брэст, 3–4 чэрв. 1997 г. / Рэсп. цэнтр нац. культур [і інш.] ; навук. рэд. С.А. Яцкевіч. – Брэст, 1997. – Кн. 8 : Нацыянальная адукацыя беларуска-польска-літоўскага сумежжа. – 50 с.
Абухава, А.М. Развіццё адукацыі этнічных супольнасцяў Беларусі ў 1991–2004 гадах / А.М. Абухава // Вестн. Полес. гос. ун-та. – 2015. – № 1. – С. 3–10.
Смаленчук, А. Нацыянальная структура насельніцтва Беларусі ў ХХ ст. [Электронны рэсурс] / А. Смаленчук // Беларусь у ХХ стагоддзі : зб. навук. Прац. – 2002. – Вып. 1.
Шахотько, Л.П. Этноязыковый состав населения Белоруссии / Л.П. Шахотько, Д.Н. Куделка // Demoskop weekly [Электронная версия бюллетеня «Население и общество»]. – 2003 – № 97–98. – Режим доступа: http://www.demoscope.ru/weekly/2003/097/analit01.php. – Дата доступа: 18.12.2011.
Шахотько, Л.П. Динамика численности и структуры населения Беларуси / Л.П. Шахотько // Основные вызовы демографической безопасности: сходства и различия в Молдове и Беларуси / отв. ред. Г.А. Палади, Л.П. Шахотько, О.Е. Гагауз. – Кишинёв : Штиинца, 2010. – С. 39–66.
Макрушич, Е.Н. Фестивали национальных культур / Е.Н. Макрушич // Этносоциум и межнациональная культура. – 2009. – № 3. – С. 224–230.
Этнокультурные процессы Гродненского Понеманья в прошлом и настоящем / Ин-т искусствоведения, этнографии и фольклора им. К. Крапивы НАН Беларуси ; редкол.: Л.В. Ракова, А.В. Гурко, А.В. Гурко. – Минск : Беларус. навука, 2014. – 447 с.
Змитрович, И.О. Республиканские фестивали национальных культур как современный формат динамичного межнационального взаимодействия в Беларуси / И.О. Змитрович // Першы міжнародны навуковы кангрэс беларускай культуры : зб. матэрыялаў, Мiнск, 5–6 мая 2016 г. – Мінск : Права i эканомiка, 2016. – С. 539–542.
Кто живет в Беларуси / А.В. Гурко [и др.] ; Ин-т искусствоведения, этнографии и фольклора им. К. Крапивы НАН Беларуси. – Минск : Беларус. навука, 2012. – 799 с.
Крывашэй, Д.А. Дзейнасць Саюза палякаў Беларусі на Гродзеншчыне (1990–1996 гг.) / Д.А. Крывашэй // Этнасацыяльныя і культурныя працэсы ў заходнім рэгіёне Беларусі : гісторыя і сучаснасць : матэрыялы рэсп. навук. канф., Гродна, 5–6 снеж. 1997 г. / Гродз. дзярж. ун-т ; пад рэд. І.П. Крэня. – Гродна, 1998. – С. 274–277.
Шейбак, В.В. Украинское объединение «Барвинок» в г. Гродно / В.В. Шейбак // Навуковая спадчына Яўстафія Тышкевіча (да 200-годдзя са дня нараджэння) : матэрыялы Міжнар. навук. канф., Лагойск, 18 крас. 2014 г. / укл.: А.Г. Алфёрава, Ю.С. Пракоф’ева, С.Л. Сакума. – Мінск, 2014. – С. 127–132.
Шейбак, В.В. Формирование и деятельность гродненского татарского общественного объединения (конец 1980-х – 1990-е гг.) / В.В. Шейбак // Традыцыі і сучасны стан культуры і мастацтва : матэрыялы Міжнарод. навук.-практ. канф., Мінск, 28–29 ліст. 2013 г. : у 2 ч. / рэдкал.: А.І. Лакотка (гал. рэд.) [і інш.]. – Мінск : Права і эканоміка, 2014. – Ч. 2 – С. 189–194.
Ромашевская, А.С. Еврейские общественные объединения в Гродненской области в 1990–2000-е гг. / А.С. Ромашевская // Европа : актуальные проблемы этнокультуры. История и культура Беларуси : материалы IX Междунар. науч.-теор. конф., Минск, 10–11 ноября 2016 г. / редкол.: А.В. Касович (отв. ред.) [и др.]. – Минск, 2016. – С. 90–93.
Улейчик, Н.Л. Литовские национальные общественные объединения Гродненской области в 2000-е годы / Н.Л. Улейчик // Европа : актуальные проблемы этнокультуры. История и культура Беларуси : материалы IX Междунар. науч.-теор. конф., Минск, 10–11 ноября 2016 г. / редкол.: А.В. Касович (отв. ред.) [и др.]. – Минск, 2016. – С. 114–118.
Пушкін, І.А. Дзейнасць нацыянальных грамадскіх аб’яднанняў у Магілёўскай вобласці / І.А. Пушкін // Социальное знание и белорусское общество : материалы Междунар. науч.-практ. конф., Минск, 3–4 дек. 2009 г. / Ин-т социологии НАН Беларуси ; редкол.: И.В. Котляров (гл.ред.) [и др.]. – Минск, 2009. – С. 278–283.
Пушкін, І.А. Дзейнасць грамадскіх арганізацый нацыянальных супольнасцей Магілёўскага рэгіёна (1990–2008 гг.) / І.А. Пушкін // Регионалистика : сб. науч. тр. / Гродн. гос. ун-т ; редкол.: Н.И. Богдан [и др.]. – Гродно, 2012. – Вып. 3. – С. 167–183.
Крумплевская, А.А. К вопросу о развитии национально-культурных объединений в Витебской области в конце 1980-х годов – начале XXI в. / А.А. Крумплевская // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі : зб. арт. / Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы НАН Беларусі. – Мінск. – 2016. – Вып. 21. – С. 201–207.
Колоцей, М.Я. Национальное образование национальных меньшинств на Гродненщине в конце 80-х–90-е гг. ХХ в. / М.Я. Колоцей, Н.Л. Улейчик // Этнасацыяльныя і культурныя працэсы ў заходнім рэгіёне Беларусі : гісторыя і сучаснасць : матэрыялы рэсп. навук. канф., Гродна, 5–6 снеж. 1997 г. / Гродз. дзярж. ун-т ; пад рэд. І.П. Крэня – Гродна, 1998. – С. 303–308.
Колоцей, М.Я. Развитие национального образования этнических меньшинств на Гродненщине в 1990-е – начале 2000-х годов / М.Я. Колоцей, Н.Л. Улейчик // Весн. Гродз. дзярж. ун-та імя Янкі Купалы. Сер. 1, Гісторыя. Філасофія. Паліталогія. Сацыялогія. – 2010. – № 1. – С. 58–64.
Улейчик, Н.Л. Польское национальное образование на белорусско-польско-литовском пограничье / Н.Л. Улейчик // Традиции духовной и материальной культуры пограничья : сб. материалов Междунар. науч. конф., Брест, 15–16 нояб. 2016 г. / под ред. А.Н. Вабищевича. – Брест, 2017. – С. 246–252.
Іванова, Т.А. Этнічная сітуацыя на Гродзеншчыне і развіццё нацыянальных школ (1990–2000 гг.) / Т.А. Іванова // Этносоциальные и конфессиональные процессы в современном обществе : материалы Междунар. науч. конф., Гродно, 8–9 дек. 2005 г. / Ком. по делам религий и национальностей при Совете Министров Респ. Беларусь [и др.] ; отв. ред. М.А. Можейко. – Гродно, 2006. – С. 345–347.
Этнокультурные процессы Центральной Беларуси в прошлом и настоящем / Ин-т искусствоведения, этнографии и фольклора им. К. Крапивы НАН Беларуси ; науч. ред. А.В. Гурко. – Минск : Беларус. навука, 2016. – 539 с