“АРОЛ НАД ГНЯЗДОМ СВАІМ”: ВЫЛУЧЭННЕ НАСТАЎНІЦТВА Ў АСОБНЫ ВІД ПРАФЕСІЙНАЙ ДЗЕЙНАСЦІ НА БЕЛАРУСКІХ ЗЕМЛЯХ У XІI–XVIII СТАГОДДЗЯХ
##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
Анатацыя
Даследуецца праблема складвання ў XІI–XVIII стст. на беларускіх землях агульных патрабаванняў да асоб, якія займаліся выкладчыцкай дзейнасцю. На прыкладзе “Аповесці мінулых гадоў”, разважанняў І. Златавуста, К. Тураўскага і У. Манамаха прасочаны працэс афармлення агульных падыходаў да іх абавязкаў у часы старажытнарускіх княстваў. Праведзены аналіз поглядаў айчынных асветнікаў XVI–XVII стст. на задачы выкладчыцкай дзейнасці, што дазволіла вызначыць яе спецыфіку і адносіны да настаўнікаў з боку тутэйшага грамадства. Таксама ў артыкуле паказана сутнасць патрабаванняў да настаўнікаў у айчынных брацкіх школах. Прааналізаваны працэс падрыхтоўкі кандыдатаў у выкладчыцкае званне ў езуіцкім ордэне. Асобая ўвага сканцэнтравана на вывучэнні захадаў Адукацыйнай камісіі па ўдасканаленні выкладчыцкай дзейнасці (у тым ліку ўвядзенне адказнасці за выкладанне асобных прадметаў) і матэрыяльнага яе забеспячэння (прэміі, стажыроўкі, страхаванне, пенсіі). Дэталёва прасочаны працэс стварэння ў Рэчы Паспалітай “акадэмічнага саслоўя” і выпрацоўкі ідэальнага вобраза свецкага педагога-асветніка. Напрыканцы работы адзначаны адносіны расійскай Камісіі па народных вучылішчах да абавязкаў настаўнікаў на ўсходнебеларускіх землях.
##plugins.themes.bootstrap3.article.details##
Гэты твор даступны па ліцэнзіі Creative Commons «Attribution» («Атрыбуцыя») 4.0 Сусветная.
Бібліяграфічныя спасылкі
Памятники литературы Древней Руси : Начало русского летописания XI – начало XII века / сост. Л.А. Дмитриев [и др.]. – М. : Худож. лит., 1978. – 464 с.
Лавровский, Н.А. О древнерусских училищах / Н.А. Лавровский. – Харьков : Унив. тип., 1854. – 189 с.
Очерки истории школы и педагогической мысли народов СССР с древних времен до конца XVII в. / отв. ред. Э.Д. Днепров. – М. : Педагогика, 1989. – 480 с.
Мельнікаў, А.А. Кірыл. Епіскап Тураўскі : Жыццё. Спадчына. Светапогляд / А.А. Мельнікаў. – Мінск : Бел. навука, 1997. – 462 с.
Памятники литературы Древней Руси : XIII век / сост. Л.А. Дмитриев [и др.]. – М. : Худож. лит., 1981. – 620 с.
Болбас, В.С. Этыка-педагагічная думка Беларусі (са старажытнасці да XVIII ст.) / В.С. Болбас. – Мінск : Бел. навука, 2004. – 260 с.
Хрэстаматыя па старажытнай беларускай літаратуры / склад. А.Ф. Коршунаў. – Мінск : Вучпедвыд БССР, 1959. – 468 с.
Анталогія даўняй беларускай літаратуры : ХІ – першая палова ХVІІІ стагоддзя / падрыхт. А. І. Богдан [і інш.]; навук. рэд. В.А. Чамярыцкі. – Мінск : Бел. навука, 2005. – 1015 с.
Ревякина, Н.В. Античные источники итальянской гуманистической педагогики / Н.В. Ревякина // Античное наследие в культуре Возрождения / отв. ред. В.И. Рутенбург. – М. : Наука, 1984. – С. 66–79.
Скарына, Ф. Творы : Прадмовы, сказанні, пасляслоўі, акафісты, пасхалія / Ф. Скарына. – Мінск : Навука і тэхніка, 1990. – 207 с.
Гусоўскі, М. Песня пра зубра / М. Гусоўскі. – Мінск : Маст. літаратура, 1980. – 183 с.
Прадмовы і пасляслоўі паслядоўнікаў Францыска Скарыны / уклад. У.Г. Кароткі. – Мінск : Навука і тэхніка, 1991. – 308 с.
Идеи гуманизма в общественно-политической и философской мысли Белоруссии (дооктябрьский период) / под ред. К.П. Буслова [и др.]. – Минск : Наука и техника, 1977. – 279 с.
Порецкий, Я.И. Соломон Рысинский : Solomo Pantherus Leukorussus : Конец XVI – нач. XVII в. / Я.И. Порецкий. – Минск : Изд. БГУ, 1983. – 158 с.
Волян, А. Пра дзяржаўнага мужа і яго асабістыя дабрачыннасці / А. Волян // Спадчына. – 1991. – № 6. – С. 95–104.
Глебов, И. Историческая записка о Слуцкой гимназии с 1617–1630–1901 / И. Глебов. – Вильна : Тип. А. Г. Сыркина, 1903. – 217 с.
Медынский, Е.Н. Братские школы Украины и Белоруссии в XVI–XVII веках и их роль в воссоединении Украины с Россией / Е.Н. Медынский. – М. : Изд-во Акад. пед. наук РСФСР, 1954. – 172 с.
Из истории философской и общественно-политической мысли Белоруссии. Избранные произведения XVI–начала XIX в. / под ред. В.А. Сербента [и др.]. – Минск : Изд-во АН БССР, 1962. – 524 с.
Блинова, Т.Б. Иезуиты в Беларуси (Их роль в организации образования и просвещения) / Т.Б. Блинова. – Гродно : ГрГУ, 2002. – 425 с.
Харлампович, К. Западнорусския православныя школы XVI и начала XVII века / К. Харлампович. – Казань : Типо-литография Имп. Университета, 1898. – 586 с.
Bednarski, S. Upadek i odrodzenie skоl jezuickich w Polsce. Studium z dziejоw kultury і szkolnictwa polskiego / S. Bednarski. – Kraków : Wyd-wo ksiezy ezuitоw, 1933. – 538 s.
Идеи гуманизма в общественно-политической и философской мысли Белоруссии (дооктябрьский период) / под ред. К.П. Буслова [и др.].
Дыярыюш князя Міхала Казімера Радзівіла // Спадчына. – 1994. – № 4. – С. 18–47.
Сыракомля, У. Вандроўкі па маіх былых ваколіцах : Успаміны, даследаванні гісторыі і звычаяў / У. Сыракомля. – Мінск : Мастац. літ., 2002. – 205 с.
Верамейчык, С. Міхал Клеафас Агінскі / С. Верамейчык. – Мінск : Кавалер Паблішэрс, 2003. – 128 с.
Ustawodawstwo szkolne za czasow Komisji Edukacji Narodowej. Rozporzadzenia, ustawy pedagogiczne i organizacujne. (1773–1793) / pod red. J. Lewickiego. – Krakow : Wyd-wo M. Arcta, 1925. – LXXVIII, 456 s.
Учебные заведения Литвы до присоединения ея к России // Журнал Министерства Народного Просвещения. – 1862. – № 12. – С. 310–341.
Szybiak, I. Szkolnictwo Komisji Edukacji Narodowej w Wielkim Ksiestwie Litewskim / I. Szybiak. – Wroclaw : Wyd-wo PAN, 1973. – 261 s.
Ustawodawstwo szkolne za czasow Komisji Edukacji Narodowej. Rozporzadzenia, ustawy pedagogiczne i organizacujne. (1773–1793) / pod red. J. Lewickiego.
Szybiak, I. Nauczyciele szkol srednich Komisji Edukacji Narodowej / I. Szybiak. – Wroclaw : Ossolineum, 1980. – 192 s.
Гризингер, Т. Иезуиты. Полная история их явных и тайных деяний от основания ордена до настоящего времени / Т. Гризингер. – Минск : МФЦП, 2004. – 639 с.
Крыжановский, Е. Учебные заведения в русских областях Польши в период ея разделов / Е. Крыжановский // Киевская старина. – 1882. – № 3 – С. 442–478.
Ustawy Komisji Edukacyi Narodowej dla stanu akademickiego i na szkoly w krajach Rzeczypospolitej przepisane w Warszawe roku 1783 / pod red. J. Lubczyńskiego. – Lwow: Nakl. księgarni naukowej, 1930. – XIX, 190 s.
Raporty generalnych wizytatorow szkol Komisji Edukacji Narodowej w Wielkim Ksiestwie Litewskim. (1782–1792) / oprac. K. Bartnicka [i inn.]. – Wroclaw : Wyd-wo PAN, 1974. – 599 s.
Крыжановский, Е. Учебные заведения в русских областях Польши в период ея разделов / Е. Крыжановский.
Szybiak, I. Szkolnictwo Komisji Edukacji Narodowej w Wielkim Ksiestwie Litewskim / I. Szybiak.
Raporty generalnych wizytatorow szkol Komisji Edukacji Narodowej w Wielkim Ksiestwie Litewskim. (1782–1792) / oprac. K. Bartnicka [i inn.].
Instrukcje dla wizytatorow generalnych szkol Komisji Edukacji Narodowej. 1774–1794 / oprac. K. Bartnicka [i inn.]. – Wroclaw: Wyd-wo PAN, 1976. – XIV, 244 s.
Raporty generalnych wizytatorow szkol Komisji Edukacji Narodowej w Wielkim Ksiestwie Litewskim. (1782–1792) / oprac. K. Bartnicka [i inn.].
Szybiak, I. Szkolnictwo Komisji Edukacji Narodowej w Wielkim Ksiestwie Litewskim / I. Szybiak.
Raporty generalnych wizytatorow szkol Komisji Edukacji Narodowej w Wielkim Ksiestwie Litewskim. (1782–1792) / oprac. K. Bartnicka [i inn.].
Szybiak, I. Nauczyciele szkol srednich Komisji Edukacji Narodowej / I. Szybiak.
Довнар-Запольский, М. В. Реформа общеобразовательной школы при императрице Екатерине II / М. В. Довнар-Запольский // Из истории общественных течений в России. – Киев: Киевская 1-я артель печ. дела, 1905. – С. 268–309.
Лавровский, Н. А. О педагогическом значении сочинений Екатерины Великой / Н. А. Лавровский. – Харьков : Унив. тип., 1856. – 187 с.
Добролюбов, Н. А. Педагогические сочинения / Н. А. Добролюбов. – Петроград : Изд-во газ. «Школа и жизнь», 1917. – 472 с.
Szkolne czasy : nowe opowiadania Jana Denboroga / przez W. Syrokomle. – Wilno : druk S. Rozensona, 1859. – 74 s.