ВЫШЭЙШЫЯ ДЗЯРЖАЎНЫЯ ЎРАДНІКІ ВЯЛІКАГА КНЯСТВА ЛІТОЎСКАГА Ў ЧАС ПРАЎЛЕННЯ УЛАДЗІСЛАВА ВАЗЫ (1633 – 1648 гг.)

##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##

Праглядаў анатацыі: 206
Загрузак PDF: 89
pdf (bel)
Апублікаваны: Врс 9, 2021
Ключавыя словы:
Вялікае Княства Літоўскае, дзяржава, бюракратыя, ураднікі, шляхта, Радзівілы, Сапегі Великое Княжество Литовское, государство, бюрократия, советник, шляхта, Радзивиллы, Сапеги the Grand Duchy of Lithuania, state, bureaucracy, officials, gentry, the Radzivils, the Sapegas
Выпуск
№ 9 (2021)
Раздзел
Гістарычныя навукі

##plugins.themes.bootstrap3.article.main##

В. У. ГАЛУБОВІЧ
Гродзенскі дзяржаўны аграрны ўніверсітэт

Анатацыя

У артыкуле прадстаўлены некаторыя вынікі вывучэння структуры цэнтральных, а таксама вышэйшых лакальных дзяржаўных ураднікаў Вялікага Княства Літоўскага ў 30 – 40-я гады XVII cтагоддзя. Кіруючы апарат княства складаўся з ураднікаў, адна частка якіх, у вузкім сэнсе, служыла дзяржаве, а іншая абслугоўвала манарха.
На практыцы гэты падзел прысутнічаў не заўсёды. Сыходзячы з кампетэнцый цэнтральнай бюракратыі ВКЛ, гэтая дзяржава выконвала мінімальны набор функцый, што было ўласціва для традыцыйных грамадстваў. У час
праўлення Уладзіслава Вазы былі адноўлены старыя і ўведзены новыя ўрады, што прывяло да павелічэння колькасці ўраднікаў, якія служылі ўласна дзяржаве. Арыстакратычная мадэль рэкрутацыі палітычных эліт вызначала
парадак прызначэння на пасады. Цэнтральныя і лакальныя ўрады размяркоўваліся манархам паміж некалькімі дзясяткамі шляхецкіх родаў, найбольш заможныя і аўтарытэтныя з якіх манапалізавалі доступ да вышэйшых пасад у ВКЛ. Разам з тым, падчас гаспадарання Уладзіслава Вазы кар’ера на дзяржаўнай службе была даступна для асоб, якія не належалі да спадчыннай мясцовай арыстакратыі, больш таго, былі іншаземцамі па паходжанні.

##plugins.themes.bootstrap3.article.details##

Як цытаваць
ГАЛУБОВІЧ, В. У. (2021). ВЫШЭЙШЫЯ ДЗЯРЖАЎНЫЯ ЎРАДНІКІ ВЯЛІКАГА КНЯСТВА ЛІТОЎСКАГА Ў ЧАС ПРАЎЛЕННЯ УЛАДЗІСЛАВА ВАЗЫ (1633 – 1648 гг.). Веснік Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя А. Гуманітарныя навукі, (9), 2-9. Retrieved from https://journals.psu.by/humanities/article/view/1070
Ліцэнзія Creative Commons

Гэты твор даступны па ліцэнзіі Creative Commons «Attribution» («Атрыбуцыя») 4.0 Сусветная.

Біяграфія аўтара

В. У. ГАЛУБОВІЧ, Гродзенскі дзяржаўны аграрны ўніверсітэт

канд. гіст. навук, дац.

Бібліяграфічныя спасылкі

История белорусской государственности : в 5 т. – Минск : Беларуская навука, 2018. – Т. 1: Белорусская государственность: от истоков до конца XVIII в. / А.А. Коваленя [и др.]. ; отв. ред. тома: О.Н. Левко, В.Ф. Голубев, ; Нац. акад. Наук Беларуси, Ин-т истории. – 598 с.

Дружчыц, В. Палажэнне Літоўска-Беларускай дзяржавы пасля Люблінскай уніі / В. Дружчыц // Працы Беларускага дзяржаўнага Універсітэту ў Менску. – 1923. – № 6–7. – С. 216–252.

Wolff, J. Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Ksęstwa Litewskiego 1386-1795 / J. Wolff. – Kraków : Druk. Wł. Ananicza i Spółki, 1885. – 351 s.

Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII–XVIII wieku : Spisy / Pod red. A. Gąsiarowskiego.– Kórnik : Biblioteka Kórnicka, 1994. – T. 11: Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV – XVIII wieku. Spisy / Oprac. H. Lulewicz, A. Rachuba ; PAN. Bibl. Kórnicka. – 255 s.

Lulewicz, H. Elita polityczno-społeczna Wielkego Księstwa Litewskiego w połowie XVII wieku : Praca doktorska napisana w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego / H. Lulewicz. – Warszawa, 1984. – 488 s.

Chłapowski, K. Elita senatorsko-dygnitarska Korony za czasów Zygmunta III i Władysława IV / K. Chłapowski. – Warszawa : Wydawnictwo Sejmowe, 1996. – 220 s.

Volumina legum. – T. IІІ. – Petersburg : Nakładem i drukiem Jozafata Ohryzki; 1859. 472+ XV s.

Галубовіч, В.У. Парламенцкія прамовы прадстаўнікоў Вялікага Княства Літоўскага на соймах Рэчы Паспалітай другой чвэрці XVII стагоддзя (паводле матэрыялаў Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі ў Гродне) / В.У. Галубовіч // Вялікае Княства Літоўскае: палітыка, эканоміка, культура : зб. навук. арт. У 2 ч. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі, уклад.: А.А. Скеп’ян ; рэдкал.: У.Р. Гусакоў [і інш.]. – Мінск : Беларуская навука, 2017. – Ч. 1. – С. 269–279.

Boniecki, A. Herbarz polski / A. Boniecki. –T. IX. – Warszawa : Skład główny Gebethner i Wolff w Warszawie, 1906. – 400 s. + IV s.

Relacye nuncyuszów apostolskich i innych osób o Polsce od roku 1548 do 1690. – T. II. – Berlin – Poznań : Księgarnia B. Behra, 1864. – 604 s. + VIII s.

Jaroszuk, J. Radziwiłł Aleksandr Ludwik / J. Jaroszuk // Polski słownik biograficzny. – T. XXX. – Wrocław etc. : Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1987. – S. 150–155.

Wisner, H. Rzeczpospolita Wazów III. Sławne Państwo Wielkie Księstwo Litewskie / H. Wisner. – Warszawa : Wydawnictwo Neriton, Inatytut Historii PAN, 2008. – 330 s.

Рахуба, А. Палітычныя групоўкі ў ВКЛ (1569–1732) / A. Рахуба // Спадчына. – 2002. – № 5–6. – C. 32–46.

Kołodziej, R. “Zwada Wileńska” w 1636 r. / R. Kołodziej // Z badań nad Rzeczypospolitą w czasach nowożytnych / Pod redakcją Krystyna Matwijowskiego. – Prace Historyczne. – XXXI. – Wroclaw, 2001. – S. 7–13.

Wasilewski, T. Radziwiłł Janusz / T. Wasilewski // Polski słownik biograficzny. – T. XXX. – Wrocław etc. : Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1987. – S. 208–215.

Piwarski, K. Brzostowski Cyprian Paweł / K. Piwarski // Polski słownik biograficzny. – T. III. – Kraków : Nakładem Polskiej Akademii Umiejętności, 1937. – S. 48–49.

Quirini-Popławska, D. Montelupi (Monte Lupi de Mari) Sebastian / D. Quirini-Popławska // Polski słownik biograficzny. – T. XXI. – Wrocław etc.: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1976. – S. 668–670.

Quirini-Popławska, D. Montelupi Walerian / D. Quirini-Popławska // Polski słownik biograficzny. – T. XXI. – Wrocław etc.: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1976. – S. 670–671.

Bieniarzówna, J. Montelupi (Wilczgorski) Sebastian / J. Bieniarzówna // Polski słownik biograficzny. – T. XXI. – Wrocław etc.: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1976. – S. 670.

Bieniarzówna, J. Montelupi Dominik / J. Bieniarzówna // Polski słownik biograficzny. – T. XXI. – Wrocław etc. : Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1976. – S. 666–667.

Bieniarzówna, J. Montelupi Karol / J. Bieniarzówna // Polski słownik biograficzny. – T. XXI. – Wrocław etc.: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1976. – S. 667.

Wisner, H. Janusz Radziwiłł 1612–1655: Wojewoda Wilenski, Hetman Wielki Litewski / H. Wisner. – Warszawa : Wydawnictwo MADA, 2000. – 269 s.

Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku : spisy. – T. IV.: Ziemia smoleńska i województwo smoleńskie XIV–XVIII wiek / pod red. Andrzeja Rachuby. – Warszawa : «DiG», 2003. – 412 s.

Boniecki, A. Herbarz polski / A. Boniecki. – T. II. – Warszawa : Skład główny Gebethner i Wolff w Warszawie, 1900. – 396 s.

Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku : spisy. – T. II.: Województwo Trockie XIV-XVIII wiek / pod red. Andrzeja Rachuby. – Warszawa : Wydawnictwo DiG, 2009. – 688 s.

Wasilewski, T. Potocki Krzysztof / T. Wasilewski // Polski słownik biograficzny. – T. XXVIII. – Wrocław etc. : Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1984–1985. – S. 85–88.

Żychliński, T. Złota księga szlachty polskiej / T. Żychliński. – Т. XIV. – Poznań : Czcionkami drukarni Fr. Chocieszyńskiego, 1892. – 248 s. +V s.

Grosfeld, B. Potocki Antoni Michał / B. Grosfeld // Polski słownik biograficzny. – T. XXVII. – Wrocław etc. : Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1983. – S. 782–790.

Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku : spisy. – T. V. Ziemia Połocka i województwo Połockie XIV–XVIII wiek / pod red. Henryka Lulewicza. – Warszawa : IH PAN, 2018. – 306 s.

Volumina legum. – T. IV. – Petersburg : Nakladem i drukiem Jozafata Ohryzki; 1859. 501+XVII s.

METRYKA LITEWSKA. Rejestry podymnego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Województwo smoleńskie 1650 r. Opracowali Stanisław Dumin i Andrzej Rachuba. – Warszawa : Wydawnictwo DiG, 2009. – 237 s.

Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku : spisy. – T. I.: Województwo wileńskie XIV–XVIII wiek / pod red. Andrzeja Rachuby. – Warszawa : «DiG», 2004. – 764 s.

Boniecki, A. Herbarz polski / A. Boniecki. – T. XI. – Warszawa : Skład główny Gebethner i Wolff w Warszawie, 1907. – 397 s. + IV s.

Boniecki, A. Herbarz polski / A. Boniecki. – T. X. – Warszawa : Skład główny Gebethner i Wolff w Warszawie, 1907. – 391 s. + IV s.

Lulewicz, H. Rudomina Maciej / H. Lulewicz // Polski słownik biograficzny. – T. XXXII. – Wrocław etc. : Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1989–1991. – S. 667–668.

Lulewicz, H. Rudomina Dusiacki Jan / H. Lulewicz // Polski słownik biograficzny. – T. XXXII. – Wrocław etc. : Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1989–1991. – S. 671–674.

Kempa, T. Kariery przedstawicieli prawosławnych rodów Ogińskich i Stetkiewiczów w XVII wieku – podobieństwa i róznice awansu społecznego, ekonomicznego i politycznego / T. Kempa // Władza i prestiż. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku. – Białystok, 2003. – S. 345–368.