ВЫШЭЙШЫЯ ДЗЯРЖАЎНЫЯ ЎРАДНІКІ ВЯЛІКАГА КНЯСТВА ЛІТОЎСКАГА Ў ЧАС ПРАЎЛЕННЯ УЛАДЗІСЛАВА ВАЗЫ (1633 – 1648 гг.)
##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
Анатацыя
У артыкуле прадстаўлены некаторыя вынікі вывучэння структуры цэнтральных, а таксама вышэйшых лакальных дзяржаўных ураднікаў Вялікага Княства Літоўскага ў 30 – 40-я гады XVII cтагоддзя. Кіруючы апарат княства складаўся з ураднікаў, адна частка якіх, у вузкім сэнсе, служыла дзяржаве, а іншая абслугоўвала манарха.
На практыцы гэты падзел прысутнічаў не заўсёды. Сыходзячы з кампетэнцый цэнтральнай бюракратыі ВКЛ, гэтая дзяржава выконвала мінімальны набор функцый, што было ўласціва для традыцыйных грамадстваў. У час
праўлення Уладзіслава Вазы былі адноўлены старыя і ўведзены новыя ўрады, што прывяло да павелічэння колькасці ўраднікаў, якія служылі ўласна дзяржаве. Арыстакратычная мадэль рэкрутацыі палітычных эліт вызначала
парадак прызначэння на пасады. Цэнтральныя і лакальныя ўрады размяркоўваліся манархам паміж некалькімі дзясяткамі шляхецкіх родаў, найбольш заможныя і аўтарытэтныя з якіх манапалізавалі доступ да вышэйшых пасад у ВКЛ. Разам з тым, падчас гаспадарання Уладзіслава Вазы кар’ера на дзяржаўнай службе была даступна для асоб, якія не належалі да спадчыннай мясцовай арыстакратыі, больш таго, былі іншаземцамі па паходжанні.
##plugins.themes.bootstrap3.article.details##
Гэты твор даступны па ліцэнзіі Creative Commons «Attribution» («Атрыбуцыя») 4.0 Сусветная.
Бібліяграфічныя спасылкі
История белорусской государственности : в 5 т. – Минск : Беларуская навука, 2018. – Т. 1: Белорусская государственность: от истоков до конца XVIII в. / А.А. Коваленя [и др.]. ; отв. ред. тома: О.Н. Левко, В.Ф. Голубев, ; Нац. акад. Наук Беларуси, Ин-т истории. – 598 с.
Дружчыц, В. Палажэнне Літоўска-Беларускай дзяржавы пасля Люблінскай уніі / В. Дружчыц // Працы Беларускага дзяржаўнага Універсітэту ў Менску. – 1923. – № 6–7. – С. 216–252.
Wolff, J. Senatorowie i dygnitarze Wielkiego Ksęstwa Litewskiego 1386-1795 / J. Wolff. – Kraków : Druk. Wł. Ananicza i Spółki, 1885. – 351 s.
Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII–XVIII wieku : Spisy / Pod red. A. Gąsiarowskiego.– Kórnik : Biblioteka Kórnicka, 1994. – T. 11: Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV – XVIII wieku. Spisy / Oprac. H. Lulewicz, A. Rachuba ; PAN. Bibl. Kórnicka. – 255 s.
Lulewicz, H. Elita polityczno-społeczna Wielkego Księstwa Litewskiego w połowie XVII wieku : Praca doktorska napisana w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego / H. Lulewicz. – Warszawa, 1984. – 488 s.
Chłapowski, K. Elita senatorsko-dygnitarska Korony za czasów Zygmunta III i Władysława IV / K. Chłapowski. – Warszawa : Wydawnictwo Sejmowe, 1996. – 220 s.
Volumina legum. – T. IІІ. – Petersburg : Nakładem i drukiem Jozafata Ohryzki; 1859. 472+ XV s.
Галубовіч, В.У. Парламенцкія прамовы прадстаўнікоў Вялікага Княства Літоўскага на соймах Рэчы Паспалітай другой чвэрці XVII стагоддзя (паводле матэрыялаў Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі ў Гродне) / В.У. Галубовіч // Вялікае Княства Літоўскае: палітыка, эканоміка, культура : зб. навук. арт. У 2 ч. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі, уклад.: А.А. Скеп’ян ; рэдкал.: У.Р. Гусакоў [і інш.]. – Мінск : Беларуская навука, 2017. – Ч. 1. – С. 269–279.
Boniecki, A. Herbarz polski / A. Boniecki. –T. IX. – Warszawa : Skład główny Gebethner i Wolff w Warszawie, 1906. – 400 s. + IV s.
Relacye nuncyuszów apostolskich i innych osób o Polsce od roku 1548 do 1690. – T. II. – Berlin – Poznań : Księgarnia B. Behra, 1864. – 604 s. + VIII s.
Jaroszuk, J. Radziwiłł Aleksandr Ludwik / J. Jaroszuk // Polski słownik biograficzny. – T. XXX. – Wrocław etc. : Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1987. – S. 150–155.
Wisner, H. Rzeczpospolita Wazów III. Sławne Państwo Wielkie Księstwo Litewskie / H. Wisner. – Warszawa : Wydawnictwo Neriton, Inatytut Historii PAN, 2008. – 330 s.
Рахуба, А. Палітычныя групоўкі ў ВКЛ (1569–1732) / A. Рахуба // Спадчына. – 2002. – № 5–6. – C. 32–46.
Kołodziej, R. “Zwada Wileńska” w 1636 r. / R. Kołodziej // Z badań nad Rzeczypospolitą w czasach nowożytnych / Pod redakcją Krystyna Matwijowskiego. – Prace Historyczne. – XXXI. – Wroclaw, 2001. – S. 7–13.
Wasilewski, T. Radziwiłł Janusz / T. Wasilewski // Polski słownik biograficzny. – T. XXX. – Wrocław etc. : Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1987. – S. 208–215.
Piwarski, K. Brzostowski Cyprian Paweł / K. Piwarski // Polski słownik biograficzny. – T. III. – Kraków : Nakładem Polskiej Akademii Umiejętności, 1937. – S. 48–49.
Quirini-Popławska, D. Montelupi (Monte Lupi de Mari) Sebastian / D. Quirini-Popławska // Polski słownik biograficzny. – T. XXI. – Wrocław etc.: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1976. – S. 668–670.
Quirini-Popławska, D. Montelupi Walerian / D. Quirini-Popławska // Polski słownik biograficzny. – T. XXI. – Wrocław etc.: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1976. – S. 670–671.
Bieniarzówna, J. Montelupi (Wilczgorski) Sebastian / J. Bieniarzówna // Polski słownik biograficzny. – T. XXI. – Wrocław etc.: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1976. – S. 670.
Bieniarzówna, J. Montelupi Dominik / J. Bieniarzówna // Polski słownik biograficzny. – T. XXI. – Wrocław etc. : Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1976. – S. 666–667.
Bieniarzówna, J. Montelupi Karol / J. Bieniarzówna // Polski słownik biograficzny. – T. XXI. – Wrocław etc.: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1976. – S. 667.
Wisner, H. Janusz Radziwiłł 1612–1655: Wojewoda Wilenski, Hetman Wielki Litewski / H. Wisner. – Warszawa : Wydawnictwo MADA, 2000. – 269 s.
Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku : spisy. – T. IV.: Ziemia smoleńska i województwo smoleńskie XIV–XVIII wiek / pod red. Andrzeja Rachuby. – Warszawa : «DiG», 2003. – 412 s.
Boniecki, A. Herbarz polski / A. Boniecki. – T. II. – Warszawa : Skład główny Gebethner i Wolff w Warszawie, 1900. – 396 s.
Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku : spisy. – T. II.: Województwo Trockie XIV-XVIII wiek / pod red. Andrzeja Rachuby. – Warszawa : Wydawnictwo DiG, 2009. – 688 s.
Wasilewski, T. Potocki Krzysztof / T. Wasilewski // Polski słownik biograficzny. – T. XXVIII. – Wrocław etc. : Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1984–1985. – S. 85–88.
Żychliński, T. Złota księga szlachty polskiej / T. Żychliński. – Т. XIV. – Poznań : Czcionkami drukarni Fr. Chocieszyńskiego, 1892. – 248 s. +V s.
Grosfeld, B. Potocki Antoni Michał / B. Grosfeld // Polski słownik biograficzny. – T. XXVII. – Wrocław etc. : Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1983. – S. 782–790.
Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku : spisy. – T. V. Ziemia Połocka i województwo Połockie XIV–XVIII wiek / pod red. Henryka Lulewicza. – Warszawa : IH PAN, 2018. – 306 s.
Volumina legum. – T. IV. – Petersburg : Nakladem i drukiem Jozafata Ohryzki; 1859. 501+XVII s.
METRYKA LITEWSKA. Rejestry podymnego Wielkiego Księstwa Litewskiego. Województwo smoleńskie 1650 r. Opracowali Stanisław Dumin i Andrzej Rachuba. – Warszawa : Wydawnictwo DiG, 2009. – 237 s.
Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV–XVIII wieku : spisy. – T. I.: Województwo wileńskie XIV–XVIII wiek / pod red. Andrzeja Rachuby. – Warszawa : «DiG», 2004. – 764 s.
Boniecki, A. Herbarz polski / A. Boniecki. – T. XI. – Warszawa : Skład główny Gebethner i Wolff w Warszawie, 1907. – 397 s. + IV s.
Boniecki, A. Herbarz polski / A. Boniecki. – T. X. – Warszawa : Skład główny Gebethner i Wolff w Warszawie, 1907. – 391 s. + IV s.
Lulewicz, H. Rudomina Maciej / H. Lulewicz // Polski słownik biograficzny. – T. XXXII. – Wrocław etc. : Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1989–1991. – S. 667–668.
Lulewicz, H. Rudomina Dusiacki Jan / H. Lulewicz // Polski słownik biograficzny. – T. XXXII. – Wrocław etc. : Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1989–1991. – S. 671–674.
Kempa, T. Kariery przedstawicieli prawosławnych rodów Ogińskich i Stetkiewiczów w XVII wieku – podobieństwa i róznice awansu społecznego, ekonomicznego i politycznego / T. Kempa // Władza i prestiż. Magnateria Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku. – Białystok, 2003. – S. 345–368.