ПЛІНФА Ў ПАХАВАННЯХ ХІ–ХІV СТСТ. У ПОЛАЦКУ
##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##
##plugins.themes.bootstrap3.article.main##
Анатацыя
У артыкуле прадстаўлены матэрыялы даследавання пахавальных комплексаў старажытнарускага часу. У асобных пахаваннях зафіксаваны суправаджальны атрыбут – старажытная цэгла (плінфа). Яе клалі пад галаву нябожчыка. У літаратуры такія дэталі вызначаюцца як “каменныя падушкі”. Даследчыкі іх звязваюць з аскетычнасцю памерлага. У Полацку выяўлена не менш 9 падобных прыкладаў. З іх 4 у грунтовых пахаваннях пры каменных цэрквах і 5 у саркафагах храмаў. Плінфу ў пахаваннях выкарыстоўвалі з таго мураванага помніка, пры якім (або ў межах якога) былі зладжаны могілкі. Ва ўсіх пахаваннях у Полацку выкарыстаны кавалак ці некалькі кавалкаў плінфы, у асобных выпадках цэлая, але пашкоджаная, цагліна. Папярэдне вызначана, што плінфу пад галаву маглі класці ў пахаванне сацыяльна значнай асобы.
##plugins.themes.bootstrap3.article.details##
Гэты твор даступны па ліцэнзіі Creative Commons «Attribution» («Атрыбуцыя») 4.0 Сусветная.
Бібліяграфічныя спасылкі
Архитектурно-археологические исследования Софийского собора в Полоцке в 1975 – 1980, 1984 гг. / И.В. Антипов, Д.Д. Ёлшин, А.В. Жервэ, Е.А. Немыкина, А.В. Трушникова, А.А. Фрезе // Архитектурное наследство. – СПб.: Коло 2021, – Вып. 74. – С. 16–27.
Беляев Л.А. Каменные «подушки» монашеских погребений и их ветхозаветный прототип // Российская археология. – 2005. – № 4. – С. 171–175.
Войтехович А.В. Курганные захоронения Полоцкой округи IX–XI вв. // Полоцк: Полоцк и Полоцкое княжество (земля) в IX–XIII вв., летопись древних слоев, Полоцк и его округа в XIV–XVIII вв., ремесло, денежное обращение и торговые связи Полоцка в средневековье (по данным археологии, нумизматики и письменных источников), культура и просвещение в средневековом Полоцке / О.Н. Левко и др.; редкол.: А.А. Коваленя (гл. ред.) ; науч. ред. О.Н. Левко. — Минск: Белар. навука, 2012. — С. 54–58.
Вайцяховіч А.В. Пахавальны абрад некропалей полацкіх культавых будынкаў XII–XIII стагоддзяў // Вестн. Полоц. гос. ун-та. Сер. А, Гуманит. науки. – 2008. – № 7. – С. 20–27.
Войтехович А.В. Погребальный обряд населения Полоцкой земли в Х–ХII вв. – Минск: Белар. навука, 2019. – 269 с.
Воронин Н.Н. Древнее Гродно (по материалам археологических раскопок 1932–1949 гг.). – М.: Изд-во АН СССР, 1954. – 239 с.
Дук Д.У., Емяльянчык В.А. Могілкі полацкага гарадзішча (па выніках археалагічных раскопак у 2007 г.) // Матэрыялы па археалогіі Беларусі. – Мінск, 2011. – Вып. 21. – С. 61–73.
Дук Д.У., Емяльянчык В.А., Коц А.Л. Могілкі на стрэлцы Ніжняга замка ў Полацку // Матэрыялы па археалогіі Беларусі. – Мінск, 2018. – Вып. 29. – С. 171–182.
Дук Д.У. Справаздача аб археалагічных раскопках на тэрыторыі Ніжняга замка г. Полацка ў 2014 г. // Фонд археалагічнай навуковай дакументацыі Цэнтральнага навуковага архіва Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі. – Спр. № 3308.
Дучиц Л.В. Каменные курганы Полоцкой земли // Археология и история Пскова и Псковской земли. Материалы 50 научного семинара: сб. ст. / под ред. В.В. Седова. – Псков, 2004. – С. 386–395.
Дучыц Л.У. Да пытання аб познесярэдневяковых курганах Паўночнай Беларусі // Весці Акадэміі навук БССР. Сер. грамадскіх навук. – 1989. – № 4. – С. 77–83.
Дучыц Л. Познесярэдневяковыя курганы Беларусі // Гіст.-археал. зб. – Мінск, 1997. – № 12. – С. 77–79.
Емяльянчык В.А. Вынікі антрапалагічных даследаванняў на тэрыторыі Беларускага Падзвіння ў 1998–2008 гады // Беларускае Падзвінне: вопыт, методыка і вынікі палявых даследаванняў (да 80-годдзя пачатку археалагічных раскопак у г. Полацку): зб. навук. прац рэсп. навук.-практ. семінара, Полацк, 20–21 лістап. 2008 г. / Пад агульн. рэд. Д.У. Дука, У.А. Лобача. – Наваполацк: ПДУ, 2009. – С. 30–37. 14. Емельянчик О.А., Шипило В.А. Краниологическая характеристика материалов погребений с территории Нижнего Замка в Полоцке // Вестн. Полоц. гос. ун-та. Сер. A, Гуманит. науки. – 2018. – № 1 (23). – С. 18-23.
Каргер М.К. Альбом к отчёту об археологических раскопках 1962 г. в Полоцке и Новогрудке // Фонд археологической научной документации Центрального научного архива Национальной академии наук Беларуси. – Д. № 166а.
Каргер М.К. Храм-усыпальница в Евфросиниевском монастыре в Полоцке // Советская археология. – 1977. – № 1. – С. 240–246.
Клімаў М.В. Лучанскі грунтовы могільнік І // Віцебскія старажытнасці: матэрыялы навуковых канферэнцый / рэдкал.: Г.У. Савіцкі. – Мінск: Нацыянальная бібліятэка, 2013. – С. 20–23.
Клімаў М.В. Новыя археалагічныя даследаванні ў гарадах Падзвіння ў 2009 годзе // Матэрыялы па археалогіі Беларусі. – Мінск, 2012. – Вып. 23. Археалагічныя даследаванні на тэрыторыі Беларусі ў 2009–2010 гадах. – С. 313–323.
Магалінскі І.У., Торшын Я.М., Зыкаў П.Л. Папярэднія вынікі археалагічных даследаванняў на тэрыторыі Спаса-Еўфрасіньеўскага манастыра ў 2016 г. // Матэрыялы па археалогіі Беларусі. – Мінск, 2018. – Вып. 29. – С. 277–280.
Папярэднія вынікі даследавання могільніка ХІ–ХІІІ стст. на тэрыторыі Верхняга замка Полацка / І.У. Магалінскі, В.А. Емельянчык, А.Л. Коц, П.М. Кенько // Вестн. Полоц. гос. ун-та. Сер. A, Гуманит. науки. – 2023. – № 2(67). – С. 6–12.
Макаров Н.А. Каменные подушки в погребениях древнерусских городских некрополей // Советская археология. – 1981. – № 2. – С. 111–116.
Курганныя могільнікі захаду Браслаўскага Паазер’я (матэрыялы раскопак 1978–2010 гадоў) / М.А. Плавінскі, Л.У. Дучыц, А.М. Плавінскі, В.І. Шадыра. – Мінск: Галіяфы, 2014. – 220 с.
Тарасов С.В. Отчёт о раскопках в Полоцке и Полоцкой округе в 1987 г. // Фонд археологической научной документации Центрального научного архива Национальной академии наук Беларуси. – Дело № 1014.
Чараўко В.У. Пахавальныя помнікі Полацка XIV–XVIII стст. // Вестн. Полоц. гос. ун-та. Сер. А. Гуманитарные науки. – 2019. – № 1. – С. 129–135.
Штыхаў Г.В. Крывічы: па матэрыялах раскопак курганоў у Паўночнай Беларусі. – Мінск: Навука і тэхніка, 1992. – 191 с.
Рэкамендаваныя артыкулы аўтара (аўтараў)
- А. Л. КОЦ, ГІСТОРЫЯ ВЫВУЧЭННЯ БУДАЎНІЧЫХ МАТЭРЫЯЛАЎ МУРАВАНЫХ ПОМНІКАЎ ПОЛАЦКА СТАРАЖЫТНАРУСКАГА ПЕРЫЯДУ, Веснік Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя А. Гуманітарныя навукі: № 9 (2022)
- А. Л. КОЦ, МУЗЫЧНАЯ КУЛЬТУРА ПОЛАЦКА XI – XIX стст. (ПА МАТЭРЫЯЛАХ АРХЕАЛАГІЧНЫХ РАСКОПАК), Веснік Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя А. Гуманітарныя навукі: № 1 (2022)
- А. Л. КОЦ, І. У. МАГАЛІНСКІ, П. М. КЕНЬКО, СЛЯДЫ РАЗБУРЭННЯ МУРАВАНЫХ БУДЫНКАЎ ХІ–ХІІІ стст. НА ВЕРХНІМ ЗАМКУ СТАРАЖЫТНАГА ПОЛАЦКА, Веснік Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя А. Гуманітарныя навукі: № 2 (2023)
- І. У. МАГАЛІНСКІ, В. А. ЕМЕЛЬЯНЧЫК, А. Л. КОЦ, П. М. КЕНЬКО, ПАПЯРЭДНІЯ ВЫНІКІ ДАСЛЕДАВАННЯ МОГІЛЬНІКА ХІ-ХІІІ стст. НА ТЭРЫТОРЫІ ВЕРХНЯГА ЗАМКА ПОЛАЦКА, Веснік Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя А. Гуманітарныя навукі: № 2 (2023)
- А. Л. КОЦ, ЖЫЛЛЁВА-ГАСПАДАРЧЫЯ КОМПЛЕКСЫ Х–XVIII СТСТ. НІЖНЯГА ЗАМКА ПОЛАЦКА (ПА ВЫНІКАХ РАСКОПАК 2014 ГОДА), Веснік Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя А. Гуманітарныя навукі: № 1 (2018)
- А. Л. КОЦ, ПРАБЛЕМЫ І ПЕРСПЕКТЫВЫ ВЫВУЧЭННЯ ЖЫЛЛЁВА-ГАСПАДАРЧЫХ КОМПЛЕКСАЎ ПОЛАЦКА XI – XVIII стст., Веснік Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя А. Гуманітарныя навукі: № 1 (2021)
- Я. М. ТОРШЫН, П. Л. ЗЫКАЎ, А. Л. КОЦ, БАРАБАН СПАСА-ПРААБРАЖЭНСКАГА ХРАМА Ў ПОЛАЦКУ (ПА МАТЭРЫЯЛАХ НОВЫХ ДАСЛЕДАВАННЯЎ У 2021 ГОДА), Веснік Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя А. Гуманітарныя навукі: № 3 (2024)
- А. Л. КОЦ, ЮВЕЛІРНАЯ МАЙСТЭРНЯ ХІІ СТАГОДДЗЯ НА ЗАПАЛОЦКІМ ПАСАДЗЕ СТАРАЖЫТНАГА ПОЛАЦКА (ПА МАТЭРЫЯЛАХ АРХЕАЛАГІЧНЫХ РАСКОПАК 2013 ГОДА), Веснік Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя А. Гуманітарныя навукі: № 1 (2015)