FOLK GAME OF YOUTH “YASCHAR” (“LIZARD”) IN POSTAVY DISTRICT АS THE ARCHAIC MANIFESTATION OF THE NATIONAL INTANGIBLE HERITAGE AND THE HISTORICAL AND CULTURAL VALUE OF BELARUS
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
Based on the analysis of studies of historiography and the folk records of Soviet, Russian and Belarusian ethnographers, the folk game of youth “Yaschar” or “Yaschur” (“Lizard”) and its modern fixations of Belarus using semantic method founded on the works by A. van Genep and Carl Yung, let disclose its mythological, ritual and game meaning in some new aspects of the vivid manifestation of the traditional culture of Belarus. For the first time it traced the stages of its transformation from ancient rite of female initiation to the game, that is the novelty of the research. The study of different variants of the game, recorded in Postavy district, Vitebsk region from direct experts on folklore revealed the presence of the most archaic features of this element in the morphology of the texts and by the course of the game and on the occasion of the folk calendar which was the foundation for the revival of it in conjunction with other local games and dances at village parties, which are successfully held by a folk circle of Guta social and cultural center for the transition and conservation of the cultural heritage of their region. Article conclusions justify the inclusion of the Young People’s Folk Game “Yaschar” or “Yaschur” (“Lizard”) in the village Guta of Postavy District into the Cultural heritage of Belarus.
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
References
Бернштам, Т.А. Следы архаических ритуалов и культов в русских молодёжных играх «Ящер» и «Олень» (Опыт реконструкции) / Т.А. Бернштам // Фольклор и этнография. Проблемы реконструкции фактов традиционной культуры : сб. научных трудов / отв. ред. В.Н. Путилов. – Л. : Наука, 1990. – С. 17–36.
Иванов, В.В. Змей [Электронный ресурс] / В.В. Иванов // Мифы народов мира : энциклопедия / гл. ред. С.А. Токарев. – М. : Рос. энцикл., 2008. – С. 387–389.
Міфы бацькаўшчыны / уклад. У.А. Васілевіч ; маст. Т.В. Шабунько. – Мінск : Бел. Энцыкл., 1994. – 109 с. : іл.
Богданович, А.Е. Пережитки древняго міросозерцанія у белоруссов : этнографическій очерк / А.Е. Богданович. – Мінск : Беларусь, 1995. – 186 с. – (Репринт. изд. 1895 г.).
Гульні, забавы, ігрышчы / склад. А.Ю. Лозка. – Мінск : Беларуская навука, 1996. – 534 с. : нот. іл. – (Бел. нар. творчасць).
Рыбаков, Б.А. Язычество древней Руси / Б.А. Рыбаков. – М. : София, Гелиос, 2001. – 744 с.
Козлова, Н.К. Восточнославянские мифологические рассказы о змеях. Систематика. Исследование. Тексты. [Электронный ресурс] / Н.К. Козлова ; научн. ред. В.М. Гацак. – Омск : Издат. дом “Наука”, 2006 – 460 с. – Режим доступа: http://svitk.ru/004_book_book/15b/3317_kozlova-o_zmeyah.php. – Дата доступа: 16.05.2017.
Лурье, М.Л. Эротические игры ряженых в русской традиции [Электронный ресурс] / М.Л. Лурье // Топорков, А. Русский эротический фольклор. Песни. Обряды и обрядовый фольклор. Народный театр. Заговоры. Загадки. Частушки. – С. 177–241. – Режим доступа: http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Culture/topork. – Дата доступа: 17.04.2017.
Народные игры славян. Игра Ящер [Электронный ресурс].
Бярковіч, Т. Песенна-гульнявыя дзеі перыяду сонцавароту ў этнамузычнай традыцыі беларусаў / Т. Бярковіч. – Мінск : Бел. дзярж. акадэмія музыкі, 2015. –169 с.
Беларускі народны каляндар [Электронный ресурс ] / аўт.-укл. А.Ю. Лозка. – 2-е выд. перапрац. і дап. – Мінск : Полымя, 2002. – 240 с.
Шейн, П.В. Материалы для изучения быта и языка русского населения Северо-Западного края / П.В. Шейн. – СПб. : Тип. Имп. акад. наук, 1887. – Т. 1 : Бытовая и семейная жизнь белоруса в обрядах и песнях, ч. 1. – 512 с.
Народны тэатр / НАН Беларусі, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору ; уклад. і камент. М.А. Каладзінскага ; уступ. арт. А.С. Фядосіка ; рэд. выд. А.С. Фядосік, А.В. Сабалеўскі. – 2-е выд., выпр. і дапрац. – Мінск : Бел. навука 2004. – 554 с. – (Беларус. нар. творчасць).
Земляробчы каляндар: Абрады і звычаі / уклад., класіф., сістэмат. матэрыалаў і камент. А.І. Гурскага ; уступ. арт. А.І. Гурскага, А.С. Ліса. – 2-е выд., выпр. – Мінск : Бел. навука, 2003. – 429 с.
Вяселле: Абрад / рэдкал.: уклад., уступ. арт. і камент. К.А. Цвіркі ; муз. дадат. З.Я. Мажэйка [і інш.]. – 2-е выд. – Мінск : Бел. навука, 2004. – 683 с., нот. іл. – (Бел. нар. творчасць).
Крук, І.І. Следам за сонцам: Беларускі народны каляндар: Дапаможнік для педагогаў дзіцячых дашк. устаноў. / І.І. Крук. – Мінск : Ураджай, 1998. – 216 с.
Традыцыйная мастацкая культура Беларусі. Віцебскае Падзвінне / рэдкал.: Т.Б. Варфаламеева (нав. рэд. і склад.) [і інш.]. – Мінск : Беларуская навука, 2004. – Т. 2. – 910 с.
Прыдзвінскія прысмакі: метадычны матэрыял з вопыту работы клубаў нацыянальнай кухні, фальклору і гульні Віцебскай вобласці / Віцебскі абл. метад. Цэнтр нар. творч. ; саст.: І.І. Алюшына. – Віцебск : АМЦНТ, 2017. – 46 с.
Беларускі фальклор у сучасных запісах. Традыцыйныя жанры. Мінская вобласць / уклад. В.Д. Ліцвінка. – Мінск : Універсітэцкае, 1995. – 477 с. : іл., нот. іл.
Сідаровіч, К. Міф і рытуал у беларускай песенна-гульнявой дзеі “Яшчар” [Электронный ресурс] / К. Сідаровіч. // Фалькларыстычныя даследаванні: Кантэкст. Тыпалогія. Сувязі : зб. навук. арт. / пад нав. рэд. В.В. Прыемка, Т.В. Лук’янавай ; уклад.: Т.А. Марозава. – Мінск : Права і эканоміка, 2013. – Вып. 10. – С. 82–86. – Режим доступа: http://elib.bsu.by/bitstream/123456789/90726/1/Ксенія%20Сідаровіч%20Міф%20і%20рытуал%20у%20беларускай%20песенна-гульнявой%20дзеі%20_Яшчар_.pdf. – Дата доступу: 10.03.2018.
Алексніна, І.А. Карагод-гульня “Яшчур” (“Яшчар”) у кантэксце ўсходнеславянскага фальклорнага тэатра / І.А. Алексніна // Беларуская культура ва ўмовах глабалізацыі : матэрыялы нав. канф., прысв. 35-годдзю БДУКМ, Мінск, 3 снежня 2010 г. : у 2 т. / Беларус. дзярж. унів. культ. і маст. ; рэдкал.: М.А. Мажэйка [і інш.]. – Мінск : БДУКМ, 2011. – Т. 1. – С. 224–228.
Геннеп, А., ван. Обряды перехода. Систематическое изучение обрядов / А. ван Геннеп. – пер. с франц. – М. : Издат. фирма “Восточная литература” РАН, 1999. – 198 с.
Юнг, Карл. Об архетипах коллективного бессознательного. [Электронны рэсурс] / Карл Юнг // Архетип и символ. – Ренессанс, 1991. – 343 с.
Шейн, П. В. Белорусские народные песни с относящимися к ним обрядами, обычаями и суевериями, с приложением объяснительного словаря и грамматических примечаний / П. В. Шейн. – СПб. : Тип. Майкова, 1874. – 566 с.
Тресиддер, Джек. Словарь символов [Электронны рэсурс] / Джек Трессидер.
Свечникова, Е.В. Этнокультурные архетипы в белорусской антиутопии / Е.В. Свечникова // Вестник Полоцкого государственного университета. Сер. Е, Педагогические науки. – 2011. – № 15. – С. 126–129.
Беларуская міфалогія: Энцыклапед. слоўн. / С. Санько [і інш.]. – Мінск: Беларусь, 2004. – 592 с.
Возрастные периоды развития человека [Электронны рэсурс]. – Рэжым доступу: http://www.libma.ru/psihologija/psihologija/p18.php. – Дата доступу: 6.02.2015.
Пропп, В.Я. Проблемы комизма и смеха. Ритуальный смех в фольклоре (по поводу сказки о Несмеяне) / В.Я. Пропп // Собрание трудов В.Я. Проппа ; научн. ред., комм. Ю.С. Рассказова. – М. : Лабиринт, 1999. – 288 с.