OLD BELIEVERS OF THE WESTERN BELARUSIAN LANDS IN 1920-1930S: SPECIFICS OF SETTLEMENT AND POPULATION DYNAMICS
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
The article covers the peculiarities of settlement and provides the analysis of the population dynamics of the Old Believers population in 1920–1930-ies in the Western Belarusian lands, which at that time were the part of Poland. The interwar period was rather favorable for the development of the Old Believer community in the Polish state. A significant part of Old Believers during this period lived on the territory of Western Belarus. The article singles out the main places of compact residence of Old Believers in the region and traces the dynamics of their numbers in separate administrative units. The sources for the study are a complex of statistical data, archival and published materials. We conclude that during the interwar period almost the entire Old Believer population of Western Belarus was concentrated in its northern part (in accordance with the administrative territorial division of that time this territory of Vilna Land, later – Vilna Voivodeship). The leaders in the number of the Old Believers' population were Braslav, Disna and Svientiany counties. Throughout the period there was a steady increase in the Old Believer population in the region, as well as the growth of their religious communities. In the 1920s and 1930s, the region was an important center of Old Believers in the Belarusian lands.
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
References
Аўсейчык, У.Я. Рассяленне і дэмаграфічная характарыстыка старавераў паўночна-заходняй Беларусі ў другой палове XIX – пачатку XX ст. / У.Я. Аўсейчык // Весн. Гродз. дзярж. ун-та імя Янкі Купалы. Сер. 1, Гісторыя і археалогія. Філасофія. Паліталогія. – 2021. – Т. 13. – № 1. – С. 57–67.
Аўсейчык, У.Я. Гісторыя вывучэння старавераў Паўночнай Беларусі / У.Я. Аўсейчык // Вестн. Полоц. гос. ун-та. Сер. A, Гуманитарные науки. – 2020. – № 1. – С. 18–32.
Корецкий, П.И. О раскольниках в Ковенской губернии / П.И. Корецкий // Памятная книжка Ковенской губернии на 1863 год. – Ковно : Тип. Ш. Соколовского, 1863. – Отдел ІІ. – С. 1–46.
Станкевич, А. Очерк возникновения русских поселений на Литве / А. Станкевич. – Вильна : Губ. тип., 1909. – 140 с.
Гарбацкі, А.А. Стараабрадніцтва на Беларусі ў канцы XVII – пачатку XX стст. / А.А. Гарбацкi. – Брэст : БрДУ, 1999. – 202 с.
Поташенко, Г. Староверие в Литве: Вторая половина XVII – начало XIX вв. Исследования, документы, материалы / Г. Поташенко. – Вильнюс : Aidai, 2006. – 543 с.
Hedeman, O. Historja powiatu Brasławskiego / O. Hedeman. – Wilno : Polska Druk. Nakłądowa «Lux», 1930. – 434 s.
Pieciukiewicz, M. Cechy prymitywne w kulturze ludowej staroobrzedowcow w pow. Brasławskim: teza magisterska / M. Pieciukiewicz. – Wilno, 1938. – IV+66+6 s.
Добжинская, Т.В. Духовные старообрядческие наставники на Витебщине в первой половине XX в. / Т.В. Добжинская // Весн. Бел. дзярж. ун-та. Сер. 3, Гісторыя. Філасофія. Псіхалогія. Паліталогія. Сацыялогія. Эканоміка. Права. – 2005. – № 1. – С. 12–15.
Трофимова, Т.В. Семейные обряды старообрядцев Витебщины в конце XIX – первой половине XX века / Т.В. Трофимова // Рэлігія на памежжы: еўрарэгіён «Буг» : зб. навук. пр. / Брэсц. дзярж. ун-т імя А.С. Пушкіна. – Брэст, 2008. – С. 81–89.
Добжинская, Т.В. Роль Высшего Старообрядческого Совета в Польше в довоенный период (1927 – 1929 гг.) / Т.В. Добжинская // Весн. Віцеб. дзярж. ун-та імя П.М. Машэрава. – 2004. – № 2(32). – С. 38–41.
Швайко, В.Г. Деятельность русских организаций в Польше по сохранению русской культуры в 1921 – 1939 годах : автореф. дис. … канд. ист. наук : 24.00.01 / В.Г. Швайко ; Гродн. гос. ун-т им. Я. Купалы. – Гродно, 2005. – 22 с.
Вабiшчэвiч, А.М. Грамадска-культурная i рэлiгiйна-асветнiцкая дзейнасць рускiх стараабраднiкаў у Польшчы ў 1920 – 1930-я гады / А.М. Вабiшчэвiч // Вестн. Полоц. гос. ун-та. Сер. A, Гуманитарные науки. – 2008. – № 1. – С. 101–108.
Вабищевич, А.Н. Старообрядцы как этноконфессиональное меньшинство в Польше (1918–1939 гг.) / А.Н. Вабищевич // Славянский альманах. – 2015. – Вып. 3–4. – С. 157–171.
Januszewska-Jurkiewicz, J. Stosunki narodowościowe na Wileńszczyźnie w latach 1920–1939 / J. Januszewska-Jurkiewicz. – Katowice : Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2010. – 710 s.
Pastuszewski, S. Staroobrzędowcy na ziemiach białoruskich / S. Pastuszewski // Rocznikі Bialskopodlaski. – 2015. – T. XXIII. – S. 159–207.
Łazowska, B. Spis ludności na ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej w 1919 r. / B. Łazowska // Wiadomości Statystyczne. – 2019. – № 10. – S. 63–76.
Romer, E. Spis ludności na terenach administrowanych przez Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (grudzień 1919) / E. Romer. – Lwów-Warszawa : Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, 1920. – 50 s.
Grafik składu wyznaniowego narodowości i składu narodowościowego wyznań. [Электроны рэсурс]. Wilno : Komisariat Generalny ZCZW [Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich], Centralne Biuro Spisu Ludności [rękopis]. – 1920. – 28 tabl. URL: https://cbs.stat.gov.pl/.
Grafik wyznaniowy i narodowościowy w procentach: okręgu: wileńskiego, brzeskiego, mińskiego łącznie z miastami, powiatów bez miast powiatowych, miast powiatowych; terenu objętego ZCZW [Zarządem Cywilnym Ziem Wschodnich]. [Электроны рэсурс]. Wilno: Centralne Biuro Spisu Ludności [rękopis]. – 1920. – 20 tabl. URL: https://cbs.stat.gov.pl/.
Wilno i Ziemia Wileńska: 12 map ilustrujących stosunki wyznaniowe, narodowościowe, szkolne i t. p. Województwa Wileńskiego / red. Zygmunt Hartung [et al.]. – Wilno : Lux, 1931. – 6+12 kart.
Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. – Warszawa : Nakladem glownego urzеdu statystycznego, 1923. – T. 7. – Cz. 2: Ziemia wileńska (powiaty: Brasław, Duniłowicze, Dzisna i Wilejka). – VI, 119 s.
Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. – Warszawa : Nakladem glownego urzеdu statystycznego, 1923. – T. 7. – Cz. 1: Województwo Nowogrodzkie. – Х, 125 s.
Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. – Warszawa: nakladem glownego urzеdu statystycznego, 1924. – T. 8: Województwo Poleskie. – Х, 84 s.
Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. – Warszawa : Nakladem glownego urzеdu statystycznego, 1924. – T. 5: Województwo Białostockie. – VII, 150 s.
Polskie mapy narodowościowe, wyznaniowe i językowe : bibliografia (lata 1827-1967) / oprocowal A. Gawryszewski. – Warszawa : IGiPZ PAN, 1969. – 155 s.
Archiwum Akt Nowych (AAN). – Zespół 14: Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie. – Sygnatura 1270: Kościół Staroobrzędowy nieuznający hierarchii (1922–1939).
AAN. – Zespół 14: Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie. – Sygnatura 1272: Kościół Staroobrzędowy uznający hierarchię tzw. popowcy.
Drugi Powszechny Spis Ludności z dn. 9. XII 1931 r. : mieszkania i gospodarstwa domowe, ludność, stosunki zawodowe : województwo wileńskie. – Warszawa : Główny Urząd Statystyczny, 1936. – XXX, 164 s.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 czerwca 1925 r. o zmianie granic powiatów na obszarze okręgu administracyjnego wileńskiego // Dziennik Ustaw. – 1925. – № 67. – poz. 472.