СТАРАВЕРЫ ЗАХОДНІХ БЕЛАРУСКІХ ЗЕМЛЯЎ У 1920 – 1930-я гг.: СПЕЦЫФІКА РАССЯЛЕННЯ І ДЫНАМІКА КОЛЬКАСЦІ

##plugins.themes.bootstrap3.article.sidebar##

Праглядаў анатацыі: 277
Загрузак PDF: 85
pdf (bel)
Апублікаваны: Стд 27, 2022
Ключавыя словы:
Old Believers, ethnic groups, Western Belarus, settlement, demography, ethno-cultural processes стараверы, этнічныя групы, Заходняя Беларусь, рассяленне, дэмаграфія, этнакультурныя працэсы старообрядцы, этнические группы, Западная Беларусь, расселение, демография, этно-культурные процессы
Выпуск
№ 1 (2022)
Раздзел
Гістарычныя навукі

##plugins.themes.bootstrap3.article.main##

У. Я. АЎСЕЙЧЫК
Полацкі дзяржаўны ўніверсітэт
https://orcid.org/0000-0002-6433-0039

Анатацыя

У артыкуле разгледжаны асаблівасці рассялення і прадстаўлены аналіз дынамікі колькасці стараверскага насельніцтва ў 1920 – 1930-х гг. на заходнебеларускіх землях, якія ў гэты час знаходзіліся ў складзе Польшчы. Міжваенны перыяд у польскай дзяржаве быў даволі спрыяльным для развіцця стараверскай супольнасці, значная частка якой якраз і пражывала на тэрыторыі Заходняй Беларусі. У артыкуле вылучаны асноўныя месцы кампактнага рассялення старавераў у рэгіёне, прасочана дынаміка іх колькасці па асобных адміністратыўных адзінках. Крыніцазнаўчую базу даследавання склаў комплекс статыстычных даных, архіўных і апублікаваных матэрыялаў. Прыходзім да высновы, што ў міжваенны перыяд амаль усё стараверскае насельніцтва Заходняй
Беларусі было сканцэнтравана ў паўночнай яе частцы (у адпаведнасці з адміністратыўна-тэрытарыяльным падзелам таго часу гэта тэрыторыя Віленскай зямлі, пазней – Віленскага ваяводства). Лідарамі па колькасці стараверскага насельніцтва былі Браслаўскі, Дзісенскі і Свянцянскі паветы. На працягу ўсяго перыяда ў рэгіёне назіраецца ўстойлівае павелічэнне стараверскага насельніцтва, а таксама рост рэлігійных абшчын. У 1920 – 1930-х гг. рэгіён з’яўляўся важным цэнтрам стараверства на беларускіх землях.

##plugins.themes.bootstrap3.article.details##

Як цытаваць
АЎСЕЙЧЫК, У. Я. (2022). СТАРАВЕРЫ ЗАХОДНІХ БЕЛАРУСКІХ ЗЕМЛЯЎ У 1920 – 1930-я гг.: СПЕЦЫФІКА РАССЯЛЕННЯ І ДЫНАМІКА КОЛЬКАСЦІ. Веснік Полацкага дзяржаўнага ўніверсітэта. Серыя А. Гуманітарныя навукі, (1), 40-49. Retrieved from https://journals.psu.by/humanities/article/view/1188
Ліцэнзія Creative Commons

Гэты твор даступны па ліцэнзіі Creative Commons «Attribution» («Атрыбуцыя») 4.0 Сусветная.

Біяграфія аўтара

У. Я. АЎСЕЙЧЫК, Полацкі дзяржаўны ўніверсітэт

канд. гіст. навук, дацэнт

Бібліяграфічныя спасылкі

Аўсейчык, У.Я. Рассяленне і дэмаграфічная характарыстыка старавераў паўночна-заходняй Беларусі ў другой палове XIX – пачатку XX ст. / У.Я. Аўсейчык // Весн. Гродз. дзярж. ун-та імя Янкі Купалы. Сер. 1, Гісторыя і археалогія. Філасофія. Паліталогія. – 2021. – Т. 13. – № 1. – С. 57–67.

Аўсейчык, У.Я. Гісторыя вывучэння старавераў Паўночнай Беларусі / У.Я. Аўсейчык // Вестн. Полоц. гос. ун-та. Сер. A, Гуманитарные науки. – 2020. – № 1. – С. 18–32.

Корецкий, П.И. О раскольниках в Ковенской губернии / П.И. Корецкий // Памятная книжка Ковенской губернии на 1863 год. – Ковно : Тип. Ш. Соколовского, 1863. – Отдел ІІ. – С. 1–46.

Станкевич, А. Очерк возникновения русских поселений на Литве / А. Станкевич. – Вильна : Губ. тип., 1909. – 140 с.

Гарбацкі, А.А. Стараабрадніцтва на Беларусі ў канцы XVII – пачатку XX стст. / А.А. Гарбацкi. – Брэст : БрДУ, 1999. – 202 с.

Поташенко, Г. Староверие в Литве: Вторая половина XVII – начало XIX вв. Исследования, документы, материалы / Г. Поташенко. – Вильнюс : Aidai, 2006. – 543 с.

Hedeman, O. Historja powiatu Brasławskiego / O. Hedeman. – Wilno : Polska Druk. Nakłądowa «Lux», 1930. – 434 s.

Pieciukiewicz, M. Cechy prymitywne w kulturze ludowej staroobrzedowcow w pow. Brasławskim: teza magisterska / M. Pieciukiewicz. – Wilno, 1938. – IV+66+6 s.

Добжинская, Т.В. Духовные старообрядческие наставники на Витебщине в первой половине XX в. / Т.В. Добжинская // Весн. Бел. дзярж. ун-та. Сер. 3, Гісторыя. Філасофія. Псіхалогія. Паліталогія. Сацыялогія. Эканоміка. Права. – 2005. – № 1. – С. 12–15.

Трофимова, Т.В. Семейные обряды старообрядцев Витебщины в конце XIX – первой половине XX века / Т.В. Трофимова // Рэлігія на памежжы: еўрарэгіён «Буг» : зб. навук. пр. / Брэсц. дзярж. ун-т імя А.С. Пушкіна. – Брэст, 2008. – С. 81–89.

Добжинская, Т.В. Роль Высшего Старообрядческого Совета в Польше в довоенный период (1927 – 1929 гг.) / Т.В. Добжинская // Весн. Віцеб. дзярж. ун-та імя П.М. Машэрава. – 2004. – № 2(32). – С. 38–41.

Швайко, В.Г. Деятельность русских организаций в Польше по сохранению русской культуры в 1921 – 1939 годах : автореф. дис. … канд. ист. наук : 24.00.01 / В.Г. Швайко ; Гродн. гос. ун-т им. Я. Купалы. – Гродно, 2005. – 22 с.

Вабiшчэвiч, А.М. Грамадска-культурная i рэлiгiйна-асветнiцкая дзейнасць рускiх стараабраднiкаў у Польшчы ў 1920 – 1930-я гады / А.М. Вабiшчэвiч // Вестн. Полоц. гос. ун-та. Сер. A, Гуманитарные науки. – 2008. – № 1. – С. 101–108.

Вабищевич, А.Н. Старообрядцы как этноконфессиональное меньшинство в Польше (1918–1939 гг.) / А.Н. Вабищевич // Славянский альманах. – 2015. – Вып. 3–4. – С. 157–171.

Januszewska-Jurkiewicz, J. Stosunki narodowościowe na Wileńszczyźnie w latach 1920–1939 / J. Januszewska-Jurkiewicz. – Katowice : Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2010. – 710 s.

Pastuszewski, S. Staroobrzędowcy na ziemiach białoruskich / S. Pastuszewski // Rocznikі Bialskopodlaski. – 2015. – T. XXIII. – S. 159–207.

Łazowska, B. Spis ludności na ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej w 1919 r. / B. Łazowska // Wiadomości Statystyczne. – 2019. – № 10. – S. 63–76.

Romer, E. Spis ludności na terenach administrowanych przez Zarząd Cywilny Ziem Wschodnich (grudzień 1919) / E. Romer. – Lwów-Warszawa : Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, 1920. – 50 s.

Grafik składu wyznaniowego narodowości i składu narodowościowego wyznań. [Электроны рэсурс]. Wilno : Komisariat Generalny ZCZW [Zarządu Cywilnego Ziem Wschodnich], Centralne Biuro Spisu Ludności [rękopis]. – 1920. – 28 tabl. URL: https://cbs.stat.gov.pl/.

Grafik wyznaniowy i narodowościowy w procentach: okręgu: wileńskiego, brzeskiego, mińskiego łącznie z miastami, powiatów bez miast powiatowych, miast powiatowych; terenu objętego ZCZW [Zarządem Cywilnym Ziem Wschodnich]. [Электроны рэсурс]. Wilno: Centralne Biuro Spisu Ludności [rękopis]. – 1920. – 20 tabl. URL: https://cbs.stat.gov.pl/.

Wilno i Ziemia Wileńska: 12 map ilustrujących stosunki wyznaniowe, narodowościowe, szkolne i t. p. Województwa Wileńskiego / red. Zygmunt Hartung [et al.]. – Wilno : Lux, 1931. – 6+12 kart.

Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. – Warszawa : Nakladem glownego urzеdu statystycznego, 1923. – T. 7. – Cz. 2: Ziemia wileńska (powiaty: Brasław, Duniłowicze, Dzisna i Wilejka). – VI, 119 s.

Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. – Warszawa : Nakladem glownego urzеdu statystycznego, 1923. – T. 7. – Cz. 1: Województwo Nowogrodzkie. – Х, 125 s.

Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. – Warszawa: nakladem glownego urzеdu statystycznego, 1924. – T. 8: Województwo Poleskie. – Х, 84 s.

Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. – Warszawa : Nakladem glownego urzеdu statystycznego, 1924. – T. 5: Województwo Białostockie. – VII, 150 s.

Polskie mapy narodowościowe, wyznaniowe i językowe : bibliografia (lata 1827-1967) / oprocowal A. Gawryszewski. – Warszawa : IGiPZ PAN, 1969. – 155 s.

Archiwum Akt Nowych (AAN). – Zespół 14: Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie. – Sygnatura 1270: Kościół Staroobrzędowy nieuznający hierarchii (1922–1939).

AAN. – Zespół 14: Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie. – Sygnatura 1272: Kościół Staroobrzędowy uznający hierarchię tzw. popowcy.

Drugi Powszechny Spis Ludności z dn. 9. XII 1931 r. : mieszkania i gospodarstwa domowe, ludność, stosunki zawodowe : województwo wileńskie. – Warszawa : Główny Urząd Statystyczny, 1936. – XXX, 164 s.

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 czerwca 1925 r. o zmianie granic powiatów na obszarze okręgu administracyjnego wileńskiego // Dziennik Ustaw. – 1925. – № 67. – poz. 472.

Рэкамендаваныя артыкулы аўтара (аўтараў)