THE PROBLEM OF STATE AND CHURCH CORRELATION AS REFLECTED IN THE WORKS OF MATEUSZ BEMBUS
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
The object of the research is the works of the Jesuit theologist and philosopher Mateusz Bembus, who lived at the end of XVI – the beginning of XVII. The subject of the research is the ideas about state and church correlation in the works of Mateusz Bembus. As a result of the conducted research the following main Bembus’s ideas on state and church correlation were identified: the idea of monoconfessional state, the idea of spiritual and state power collaboration and at the same time guaranteering right immunity for the Catholic Church, the idea of temporary and limited tolerance towards adherents of different creed. The idea of monoconfessional state is grounded with the help of the following three arguments: theological, political and pragmatic, legal. The issues of guaranteering rights for the Catholic Church take a significant space in the works of Bembus. Bembus insists on the importance of state compulsion on adherents of different creed, but he never touches upon the aspect of laying specific sanctions over them.
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
References
Bednarski, S. Bembus Mateusz / S. Bednarski // Polski Słownik Biograficzny. – T. 1, z. 2–5 / [kom. red. W. Konopczyński (red. główny) et al.]. – Warszawa : PAU, 1935. – S. 419–420.
Bembus, M. Pokój, któpy nie jest pokojem / M. Bembus // Filozofia i mysl społeczna XVII wieku: 700 lat myśli polskiej / wybrał, oprac., wstępem i przypisami opatrzył Z. Ogonowski. – Warszawa, 1979. – Cz. 1. – S. 459–472.
Darowski, R. Mateusz Bembus SJ (1567–1645), profesor filozofii w Poznaniu / R. Darowski // Archiwum filozofii i myśli społecznej. – Т. 31. – Wrocław, 1985. – S. 213–228.
Augustyniak, U. Państwo świeckie czy księże? Spór o rolę duchowieństwa katolickiego w Rzeczypospolitej w czasach Zygmunta III Wazy : wybór tekstów / U. Augustyniak. – Warszawa : Semper, 2013. – 688 s.
Ogonowski, Z. Z zagadnień tolerancji w Polsce XVII wieku / Z. Ogonowski. – Warszawa : PWN, 1958. – 349 s.
Bembus, M. Kometa to iest pogrożka z nieba na postrach, przestrogę, y upomnienie ludzkie, pokazana w roku [...] / M. Bembus. – Kraków : A. Piotrkowczyk, 1619. – 54 s.
Skarga, P. Proces konfoederatiey / P. Skarga. – Kraków : A. Piotrkowczyk, 1595. – 20 k.
Bembus, M. Wzywanie do iedności katholickiey narodu ruskiego, religiey graeckiey z Kościołem rzymskim [...] / M. Bembus. – Kraków : A. Piotrkowczyk, 1629. – 26 k.
Birkowski F. Kwiat opadający abo Nagrobk Gustawa Adolfa, króla szwedskiego / F. Birkowski // Mowy pogrzebowe i przygodne : w 2 cz. / F. Birkowski ; z portr., oraz z krytyczna oceną mówcy przez ks. A. Szlagowskiego. – Warszawa : Księgarnia Gebethnera i Wolfa, 1901. – Cz. 2. – 262 s.
Niemojewski, J. Apologia to jest dowody i obrona konfesjej kościołów polskich / J. Niemojewski. – Kraków : M. Wierżbięta, 1572. – 773 s.
Obrona przeciw procesowi konfederacyjej teraz pod sejmem krakowskim wydanemu, w której jest jasne okazanie, że ewanjelicy konfederacyjej się upominając nie żadnej inszej rzeczy żądają i pragną, jedno samego pokoju. – [Kraków]. [Maciej Wierzbięta]. [1595] // Korolko, M. Klejnot swobodnego sumienia. Polemika wokół Konfederacji Warszawskiej w latach 1573–1658 / M Korolko. – Warszawa : PAX, 1974. – S. 260–292.
Oliwka pokój niosąca posłana do jaśnie wielmożnego pana Adama Gorajskiego z Goraja od pewnego przyjaciela I. C. M. 1597 // Korolko, M. Klejnot swobodnego sumienia. Polemika wokół Konfederacji Warszawskiej w latach 1573–1658 / M. Korolko. – Warszawa : PAX, 1974. – S. 334–358.
Respons w porywczą dany na Upominanie do ewangelików o zburzeniu zboru Krakowskiego i na Przestrogę do katolików od kogoś uczynioną w roku 1592. [Toruń]. [Andrzej Cotenius] // Korolko, M. Klejnot swobodnego sumienia. Polemika wokół Konfederacji Warszawskiej w latach 1573-1658 / M. Korolko. – Warszawa : PAX, 1974. – S. 216–259.
Zbiór wileński ewanielicki, przez rzymskie katoliki burzony, mordowany, pаlony // Kosman, M. Protestanci i kontrreformacja. Z dziejów tolerancji Rzeczypospolitej XVI-XVII wieku. – Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk : PAN, 1978. – S. 145–162.
Унiя греков с костёлом Римским 1595 года // Русская историческая библиотека, издаваемая Постоянной исторической археографической комиссией Российской Академии Наук (АН СССР): в 39 т. – СПб., 1872–1927. – Т. 7 : Памятники полемической литературы в Западной Руси. Кн. 2 / под ред. П. Гильтебрандта. – СПб. : Тип. А.М. Котомина и Кº, 1882. – С. 111–168.
Deklaracyja nowego prawa konfederacyjej // Korolko, M. Klejnot swobodnego sumienia. Polemika wokół Konfederacji Warszawskiej w latach 1573–1658 / M. Korolko. – Warszawa : PAX, 1974. – S. 388–398.
Skarga, P. Kazania sejmowe / P. Skarga // Piśma wszystkie : w 4 t. / P. Skarga. – Warszawa : Dr. R. Kaniewskiego, 1923–1926. – T. 2 : Kazania sejmowe. Wyzwanie do pokuty obzwatelów Korony Polskiej y Wielkiego Księstwa Litewskiego. – 1924. – S. 2–107.
Skarga, P. Upominanie do ewangelików y do wszystkich społem nie katholików, iż o skażenie zborów Krakowskich gniewać się y nic nowego y burzliwego zaczynać nie maią / P. Skarga. – Poznań : B. Wolrobowa i dziedzice, 1592. – 88 s.
Skarga, P. Wzywanie do pokuty obzwatelów Korony Polskiej y Wielkiego Księstwa Litewskiego / P. Skarga // P. Kazania sejmowe / P. Skarga // Piśma wszystkie: w 4 t. / P.Skarga. – Warszawa: Dr. R. Kaniewskiego, 1923–1926. – T. 2 : Kazania sejmowe. Wzywanie do pokuty obzwatelów Korony Polskiej y Wielkiego Księstwa Litewskiego. – 1924. – S. 108–147.
Hosius, S. Ksyęgi o jasnym a szczyrym słowie Bożym (...) Sygmuntowi Augustowi (...) przypisane / S. Hosius. – Kraków : L. Andrusowic, 1562. – [4], [147] k.
Orzechowski, S. Quincunx, to jest wzór Korony Polskiej na cynku wystawiony / S. Orzechowski ; wyd. K.J. Turowskiego. – Warszawa : Wyd-wo Biblioteki Polskiej, 1858. – 113 s.
Wujek, J. O kościele Pana Chrystusowym prawdziwym rozprawa stateczna a dowodna z odpowiedzią na dowody przeciwne pana Jakuba Niemoiewskiego / napisana przez professory w Collegium Poznańskim Societas Iesu (…) / J. Wujek. – Poznań : Jan Worlab, 1580. – 206 s.