THE ORIGIN AND EVOLUTION OF PUBLIC CONTROL IN THE GRAND DUCHY OF LITHUANIA AND THE COMMONWEALTH IN THE XV–XVII CENTURIES
Article Sidebar
Main Article Content
Abstract
The issues of creation of public control on the Belarusian lands during the Great Duchy of Lithuania and the Commonwealth in the XV–XVII centuries are considered. The article analyzes the evolution of the ideological foundations of social control, its rebirth from the method of protection of the rights and privileges provided by feudal treaties to the basis of the political system, the guarantee of freedom and protection from tyranny. The publication highlights the objects and subjects of public control, examines its forms. In addition, the evolution of class representative bodies from the position of their social control is studied, their rebirth from purely public bodies to bodies with dual public essence, in turn, subject to public control, is noted. Examples of forms of addresses of estates in protection of the rights are given.
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
References
Преобразование нашего мира: Повестка дня в области устойчивого развития на период до 2030 года : Резолюция, принятая Генеральной Ассамблеей 25 сентября 2015 года [без передачи в главные комитеты (A/70/L.1)] [Электронный ресурс] // United Nations Conferenceon Trade and Development. – Режим доступа: http://unctad.org/meetings/en/SessionalDocuments/ares70d1_ru.pdf. – Дата доступа: 25.08.2018.
Фавье, Ж. Столетняя война / Ж. Фавье ; пер. с фр. М.Ю. Некрасова. – СПб. : Евразия, 2017. – 576 с.
Грамата караля і вялікага князя Жыгімонта І Старога сялянам-даннікам падняпроўскіх і задзвінскіх валасцей ад 2 кастрычніка 1511 г. / А.Ф. Вiшнеўскi // Гісторыя дзяржавы і права Беларусі ў дакументах і матэрыялах : Са старажытных часоў да нашых дзён : вучэб. дапамож. / А.Ф. Вiшнеўскi, Я.А. Юхо ; пад агул. рэд. А.Ф. Вiшнеўскага ; М-ва ўнутр. спраў Рэсп. Беларусь ; Акад. МУС. – 2-е выд., дап. – Мінск, 2003. – С. 83–84.
Грамата Вялікага князя Літоўскага Жыгімонта І сялянам Магілеўскай воласці (вытрымкі) ад 1 липеня 1536 г. / А.Ф. Вішнеўскі // Гісторыя дзяржавы і права Беларусі ў дакументах і матэрыялах : Са старажытных часоў да нашых дзен : вучэб. дапамож. / А.Ф. Вiшнеускi, Я.А. Юхо ; пад агул. рэд. А.Ф. Вiшнеўскага ; М-ва ўнутр. спраў Рэсп. Беларусь ; Акад. МУС. – 2-е выд., дап. – Мінск, 2003. – С. 84–85.
Декрет межи людми путными Смоленског(о) повету Дубровенъского путя а межи Михаилом Данилевичом, которыи их был за тяглых людеи упросилъ от 2 сентября 1508 г. // Lietuvos Metrika. Knyga № 8 (1499–1514). – Vilnius : Mokslo ir enciklopedijų leidykla, 1995. – S. 310–311.
До воеводы троцкого в жалобе бояр еишиских на Тишка Быховца о упрошене их за тяглых люди от 2 октября 1521 г. // Lietuvos Metrika. Knyga № 10 (1440–1523). – Vilnius : Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas. – 1997. – S. 95.
Рахуба, А. Вялікае Княства Літоўскае ў парламенцкай сістэме Рэчы Паспалітай, 1569–1763 гг. / А. Рахуба. – Мінск : Медысонт, 2008. – 424 с.
Прывілей Менску на магдэбургскае право 1499 года / А.Ф. Вішнеўскі // Гісторыя дзяржавы і права Беларусі ў дакументах і матэрыялах : Са старажытных часоў да нашых дзён : вучэб. дапамож. / А.Ф. Вiшнеўскi, Я.А. Юхо ; пад агул. рэд. А.Ф. Вiшнеўскага ; М-ва ўнутр. Спраў Рэсп. Беларусь ; Акад. МУС. – 2-евыд., дап. – Мінск, 2003. – С. 94–97.
Лист до воеводы киевского(о) в жалобе мещан киевских о розные кривды их против праву их маит борскому etc. // Lietuvos Metrika. Knyga № 10 (1440–1523). – Vilnius : Mokslo ir enciklopedijų leidybos institutas, 1997. – S. 97–99.
Прывілей Смаленскай зямлі 1505 г. / Вішнеўскі, А.Ф. Гісторыя дзяржавы і права Беларусі ў дакументах і матэрыялах : Са старажытных часоў да нашых дзён : вучэб. дапам. / А.Ф. Вiшнеўскi, Я.А. Юхо ; пад агул. рэд. А.Ф. Вiшнеўскага ; М-ва ўнутр. спраў Рэсп. Беларусь ; Акад. МУС. – 2-е выд., дап. – Мінск, 2003. – С. 68–72.
Прывілей вялікага князя Літоўскага Аляксандра 1492 г. / А.Ф. Вішнеўскі // Гісторыя дзяржавы і права Беларусі ў дакументах і матэрыялах : Са старажытных часоў да нашых дзен) : вучэб. дапамож. / А.Ф. Вiшнеўскi, Я.А. Юхо ; пад агул. рэд. А.Ф. Вiшнеўскага ; М-ва ўнутр. спраў Рэсп. Беларусь ; Акад. МУС. – 2-е выд., дап. – Мінск, 2003. – С. 45–51.
Агульназемскі прывілей Вялікага князя літоўскага Жыгімонта Казіміравіча 1506 г. / А.Ф. Вішнеўскі // Гісторыя дзяржавы і права Беларусі ў дакументах і матэрыялах : Са старажытных часоў да нашых дзён : вучэб. дапамож. / А.Ф. Вiшнеўскi, Я.А. Юхо ; пад агул. рэд. А.Ф. Вiшнеўскага ; М-ва ўнутр. спраў Рэсп. Беларусь ; Акад. МУС. – 2-е выд., дап. – Мінск, 2003. – С. 52–55.
Статут Вялікага Княства Літоўскага 1529 года / А.Ф. Вішнеўскі // Гісторыя дзяржавы і права Беларусі ў дакументах і матэрыялах : Са старажытных часоў да нашых дзён : вучэб. дапамож. / А.Ф. Вiшнеўскi, Я.А. Юхо ; пад агул. рэд. А.Ф. Вiшнеўскага ; М-ва ўнутр. спраў Рэсп. Беларусь ; Акад. МУС. – 2-е выд., дап. – Мінск, 2003. – С. 114–132.
Статут Вялікага княства Літоўскага 1566 года / Т.І. Доўнар [і інш.] ; рэд. Т.І. Доўнар [і інш.]. – Мінск : Тэсей, 2003. – 352 с.
Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588 года ; пер. А.С. Шагун. – Мінск : Беларусь, 2005. – 207 с.
Otkaz ot hospodora korola jeho miłosti wsim kniaŜatom, paniatom i wsemu rycerstwu na tyje reczi kotoryje oni na pisme korolu jeho miłosti dali na walnom Sojme Berestejskom : w roku 1544 // Zbiór praw litewskich od roku 1389 do roku 1529 tudzieŜ rozprawy sejmowe o tychŜe prawach od roku 1544 do roku 1563. – Poznań : W druk. na Garbarach № 45, 1841. – S. 397–413.
Otkaz ot hospodora korola jeho miłosti i welikoho kniazia Ŝikhimonta awhusta, wsim kniaŜatom, paniatom i wsemu rycerstwu na tyje reczi kotoryje oni na pisme korolu jeho miłosti dali na tom teperesznem walnom sojme Wilenskom. Leta : boŜeho : naroŜ. 1547 // Zbiór praw litewskich od roku 1389 do roku 1529 tudzieŜ rozprawy sejmowe o tychŜe prawach od roku 1544 do roku 1563. – Poznań : W druk. na Garbarach № 45, 1841. – S. 418–435.
Otkaz ot hospodora korola jeho miłosti i welikoho kniazia Ŝikhimonta awhusta, wsim kniaŜatom, paniatom i wsemu rycerstwu, szliahte, obywatelem panstwa jeho miłosti welikoho kniŜestwa litowskoho na tyje reczi I prozby, kotoryje oni na pisme korolu jeho miłosti dali na teperesznem walnom sojme wilenskom leta boŜeho naroŜ. 1559 // Zbiór praw litewskich od roku 1389 do roku1529 tudzieŜ rozprawy sejmowe o tychŜe prawach od roku 1544 do roku 1563. – Poznań : W druk. na Garbarach № 45, 1841. – S. 507–527.
Вішнеўская, І.У. Гісторыя палітычнай і прававой думкі Беларусі : дапамож. для студэнтаў вышэйш. навуч. устаноў / І.У. Вішнеўская. – Мінск : Тэсей, 2004. – 272 с.
Дзербіна, Г.В. Статуты Вялікага Княства Літоўскага як праява прававой культуры Рэнесансу / Г.В. Дзербіна // Нацыянальныя пытанні : матэрыялы ІІІ Міжнар. кангрэса беларусістаў «Беларуская культура ў дыялогу цывілізацый», Мінск, 21–25 мая, 4–7 снежня 2000 г. ; рэдкал. Э. Дубянецкі [і інш.]. – Мінск : Беларускі кнігазбор, 2001. – С. 127–137.
Modrzewski, A.F. O poprawie Rzeczypospolitej / A.F. Modrzewski [Электронный ресурс] // Wolne Lektury. – Режим доступа: https://wolnelektury.pl/katalog/lektura/o-poprawie-rzeczypospolitej.html. – Дата доступа: 08.07.2018.
Волан, А. Прамова да Сената Каралеўства Польскага і Вялікага Княства Літоўскага, або Якім павінна быць праўленне дабрачыннага караля (1573) / А. Волан // Белорусские мыслители XVI–XVII вв. // Избр. тр. – Минск : Ред. журн. «Промышленно-торговое право». – 2017. – С. 63–71.
Волан, А. Аб грамадзянскай, або палітычнай свабодзе / А. Волан // Белорусские мыслители XVI–XVII вв. // Избр. тр. – Минск : ред. журн. «Промышленно-торговое право», 2017. – С. 82–157.
Kucharczyk, G. Polska myśl polityczna do roku 1939 / G. Kucharczyk. – Wyd. : Dębogóra, 2011. – 550 s.
Opaliński, E. Kultura polityczna szlachty polskiej w latach 1587–1652 : system parlamentarny a społeczeństwo obywatelskie / E. Opaliński. – Warszawa : Wydawnictwo Sejmowe, 1995. – 347 s.